Saga - 2006, Síða 91

GU‹ MUND UR JÓNS SON
Enda lok dönsku versl un ar inn ar
á Ís landi
Fyrstu ára tug ir 20. ald ar voru sann kall a› ir um brota tím ar í versl un lands -
manna. Ut an rík is versl un in var or› in feiki mik ill aflgjafi í efna hags lífi, örv a›i
hag vöxt og at vinnu n‡j ung ar, en jafn framt voru ís lensk ir menn í ó›a önn a›
ry›ja dönsk um kaup mönn um úr vegi og taka vi› for ystu í vi› skipta lífi
lands ins. Var fla› sjálf gef i› a› Dön um, sem höf›u rá› i› lög um og lof um í
ut an lands versl un Ís lands í um fla› bil 300 ár, yr›i ‡tt út úr Ís lands versl un -
inni me› efna hags fram för um og auknu póli tísku sjálf stæ›i? Í rit ger› inni er
sagt frá loka skei›i danskra versl un ar yf ir rá›a á Ís landi og graf ist fyr ir um
orsak ir fless a› dönsku Ís lands kaup menn irn ir flok u›u fyr ir ís lensk um kaup -
mönn um. Einnig er rætt um hvern ig dansk ir kaup s‡slu menn sem tóku flátt
í ut an rík is versl un Ís lands lög u›u sig a› breyttu vi› skiptaum hverfi lands ins
á fyrstu ára tug um ald ar inn ar.
Danska versl un ar veld i› á Ís landi
Ári› 1907 bar fla› til tí› inda a› Dit lev Thom sen, einn um svifa mesti
kaup ma› ur lands ins, flutt ist bú ferl um me› fjöl skyldu sína frá
Reykja vík til Kaup manna hafn ar. Lík ast til tengj ast bú ferla flutn ing -
ar Thom sens úr Lækj ar götu á Kastels vej 25 á Aust ur brú erf i› leik -
um í versl un ar rekstr in um, flví vet ur inn 1907–1908 skall á al fljó› leg
vi› skiptakreppa og var› hann flá a› rifa segl in. Mat vöru deild
Thom sens magasíns var lok a› um vet ur inn og flrem árum sí› ar,
ári› 1910, var fyr ir tæk inu breytt í heild versl un me› ís lensk ar vör ur
me› skrif stof ur í Ham borg, Kaup manna höfn og Reykja vík. Thom -
sen los a›i sig smám sam an vi› smá sölu versl un ina í Reykja vík,
herra fata deild in var seld haust i› 1910, sí› an flest versl un ar hús in
1911 og í byrj un árs 1916 voru all ar deild ir versl un ar inn ar seld ar.
fiar me› var stærsta og glæsi leg asta versl un lands ins á fyrsta ára -
tug ald ar inn ar horf in af sjón ar svi› inu. Lok un Thom sens magasíns
var for bo›i fleirra breyt inga sem í vænd um voru hjá dönsku kaup -
manna stétt inni á Ís landi á fyrstu ára tug um 20. ald ar.1
Saga XLIV:2 (2006), bls. 91–114.
1 Steen Thom sen, „Thom sens versl un í flrjár kyn sló› ir“, Morg un bla› i› 2. okt. 1988,
B-hluti, bls. 10–11. — Hdr. Steen Thom sen, Købmændene Thom sen i Reykja -
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 91