Saga - 2006, Page 230

um. Sta›a Jóns í sjálf stæ› is bar átt unni ger›i fla› a› verk um a› fljó› ern is -
hyggj an gegn s‡r›i ís lenska stjórn mála vit und á sí› ari hluta 19. ald ar, eins
og kom m.a. fram í afar ein streng ings legri af stö›u til Dana í stjórn ar skrár -
bar áttu Al fling is á ní unda ára tug 19. ald ar, og sú arf leif› lif›i áfram í vi› -
brög› um lands manna vi› svoköll u›u upp kasti ári› 1908. fijó› ern issinn u› -
um vi› horf um Jóns Sig ur›s son ar hef ur ver i› vi› hald i› í sögu legri minn -
ingu Ís lend inga allt fram á okk ar tíma, og flá ekki síst í skrif um sagn fræ› -
inga eins og Jóns A› ils, me› fljó› há tí› um á fiing völl um, sem Birg ir ger ir
ágæt skil í bók inni, og me› minn is merkj um um sögu lands ins á bor› vi›
fijó› menn ing ar hús í Reykja vík.
Önn ur af lei› ing fljó› ern is stefnu í anda Jóns Sig ur›s son ar var sú, a›
mati Birg is, a› hún lag›i grunn a› frjáls lyndri og fram sæk inni fram tí› ar s‡n
á Ís landi, sem stefnt var gegn hef› bundn um sam fé lags hug mynd um el ít -
unn ar í bænda sam fé lag inu. fiessa grein ingu bygg ir Birg ir á hug myndapari
sem hann sæk ir í smi›ju fl‡ska hug taka sagn fræ› ings ins Rein harts Kos -
ellecks, en flau má nefna í ís lenskri fl‡› ingu „sjón ar rönd vænt inga“ (e. hori-
zon of ex pect a tions) og „r‡mi reynslu“ (e. space of ex perience). Fyrra hug tak i›
vís ar til fleirra hug mynda sem frjáls lynd ir mennta menn kynntu fyr ir Ís -
lend ing um og sprottn ar voru af kynn um fleirra af n‡ væ› ingu í ná granna -
ríkj un um, eink um Dan mörku. Hi› sí› ara vís ar aft ur til reynslu heims rá›a -
manna me› al ís lenskra bænda, sem vildu verja sam fé lag i› fyr ir frjáls lynd -
um áhrif um ut an frá. Sig ur nú tím ans ger› ist ekki me› snögg um e›a bylt -
ing ar kennd um hætti, seg ir Birg ir, held ur opn u›u rök Jóns gátt fyr ir n‡j ar
hug mynd ir sem sí› ar ur›u rá› andi í ís lensk um sam fé lags- og efna hags -
mál um.
fia› er erfitt a› verj ast fleirri hugs un vi› lest ur bók ar Birg is Her manns -
son ar a› henni sé ætl a› a› vera eins kon ar end ur sko› un á end ur sko› un, og
flá bæ›i hva› var› ar al fljó› lega fræ›i lega um ræ›u um fljó› ern is stefn una
og grein ingu á áhrif um henn ar á Ís landi. Hva› fyrri flátt inn var› ar er mest
áber andi gagn r‡ni hans á svo nefnd an módern isma, sem geng ur út frá flví
a› fljó› erni og fljó› ern is stefna séu fyrst og fremst nú tíma fyr ir bæri og ver›i
a› sko› ast sem slík. A› hluta til er flessi gagn r‡ni Birg is hef› bund in, fl.e.
hann bend ir á a› helstu post ul ar módern ism ans hafi til hneig ingu til a›
horfa fram hjá menn ing ar leg um flátt um í um fjöll un sinni um mót un fljó› -
ern is og a› sk‡r ing ar fleirra séu, svo not a› sé er lent fag mál, of „instrú -
mental ísk ar“ (fl.e. fleir líta á fljó› ern is stefnu frem ur sem tæki yf ir stétta til
a› hafa stjórn á al fl‡› unni en sem gras rót ar hreyf ingu bygg›a á póli tískri
hug mynda fræ›i). En gagn r‡ni hans sn‡r einnig a› kjarna módern ism ans,
flótt flar stígi hann mjög var lega til jar› ar. fiannig a› flótt ni› ur sta›a hans
um fljó› ern is stefn una end ur ómi oft ast hug mynd ir módern ism ans — fl.e.
hann tek ur und ir flá sko› un a› stefn an ver›i til vi› upp haf nú tím ans, e›a
á tím um upp l‡s ing ar og sem vi› brag› vi› frönsku bylt ing unni — ‡jar hann
um lei› a› flví a› sögu fljó› ern is ver›i a› sko›a sem lang tíma flró un bygg›a
ritdómar230
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:41 Page 230