Saga - 2011, Blaðsíða 199

fangi. Hvaða áhrif höfðu greiningarnar og niðurstöður þeirra á heildar-
rannsóknina?
Í brautryðjandaverki af þessu tagi getur reynst erfitt að setja viðfangs-
efninu skýr mörk og setja efnið fram með markvissa rannsóknarspurningu
stöðugt í forgrunni. Greining á gögnunum ætti að taka mið af aðferða -
fræðinni og þörf er á ákveðnu gagnsæi í textanum sem gerir lesandanum
kleift að meta þær upplýsingar sem teflt er fram. Kaflar ritgerðarinnar
virðast byggðir upp í kringum viss þemu en taka jafnframt fyrir ákveðin
tímabil, stundum á óljósan hátt. Í upphafi er fjallað um framfarasinna sem
berjast fyrir bættum híbýlaháttum, síðar er lögð áhersla á sýningar og tæki-
færi hönnuða til að vinna að framleiðslu húsgagna, en í lokin er fjallað um
þau fyrirtæki sem voru ráðandi á þessum vettvangi. Efnismenningin og
orðræðan gegnir þarna misstóru hlutverki. Í niðurstöðukafla er því haldið
fram að „húsagerð breyttist í grundvallaratriðum á fyrstu áratugum aldar-
innar bæði að ytra útliti og innanstokks“ (bls. 265). Lýsingar á híbýlum í
upphafi aldar og á árum fyrra stríðs eru af skornum skammti og hefði það
styrkt verkið mjög að gefa fleiri raundæmi fyrir allt tímabilið sem er til
umfjöllunar, ekki síður um ástandið eins og það var en um þær breytingar
sem urðu. Höfundur hefði þannig getað nýtt einn af styrkleikum rannsókn-
arinnar betur og látið efnismenninguna kallast á við orðræðuna, eins og gert
er að einhverju leyti í síðasta kaflanum, í gegnum allan textann.
Fræðileg skrif eiga sér jafnan ekki stað í tómarúmi, heldur er efnt til
samtals við aðrar rannsóknir og kenningar á því sviði sem tekið er fyrir.
Þegar um brautryðjandaverk er að ræða, getur verið krefjandi að tengja
efnið við önnur verk. Í inngangi gerir Arndís grein fyrir stöðu þekkingar á
íslenskri hönnunarsögu; enda þótt fyrri rannsóknir hafi tekið á ýmsum þátt-
um í íslenskri byggingarlistasögu og híbýlaháttum, er ljóst að ekki er um
auðugan garð að gresja hvað varðar hönnun. Þá gerir hún grein fyrir erlend-
um rannsóknum á sviði hönnunarsögu, ásamt helstu straumum og stefnum
sem þar ríkja.
En þótt þetta sé vissulega mikilvægt, skiptir enn meira máli að sú þekk-
ing, þau hugtök og þær kenningar sem notaðar hafa verið á þessu rannsókn-
arsviði séu nýttar á markvissan hátt til að styðja greiningu viðfangsefnisins.
Það er m.ö.o. mikilvægt að velja og hafna, finna samhengi og rannsóknar-
sjónarhorn sem er líklegt til að gera rannsakandanum kleift að kafa dýpra,
draga fram óvænt sjónarhorn og auka skilning á viðfangsefninu. Því hefði
mátt ætla að þær erlendu rannsóknir sem fjallað er um í inngangi myndu hafa
meiri áhrif á uppbyggingu ritgerðarinnar og rannsóknarspurningarnar.
Höfundur kynnir til leiks nokkra þekkta kenningarsmiði, m.a. Wood -
ham (bls. 24), Bourdieu (bls. 17), Baudrillard (bls. 17) og Latour (bls. 17).
Jafnframt segir hún: „Í hugmyndum þessara heimspekinga, félags- og hönn-
unarsagnfræðinga sem starfa utan hins norræna svæðis má skynja mikil-
væga þræði sem gagnast þessari rannsókn“ (bls. 17). Gefur þetta til kynna
að hún muni efna til samræðu við þessa kenningarsmiði. Það er staðfest
andmæli 199
Saga haust 2011 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 11/24/11 9:52 AM Page 199