Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.2018, Qupperneq 2

2 23. nóvember 2018JÓL
starfsstéttir sem Birgitta Haukdal gæti móðgað
Söngdívunni og
barnabókahöfundin-
um Birgittu Haukal tókst
að móðga hjúkrunarfræðinga
landsins allhressilega í vikunni
með því að draga upp úrelta mynd
af starfstéttinni í barnabókinni
Lára fer til læknis. Var kvenkyns
hjúkrunarfræðingur kallaður
hjúkrunarkona, var hún sýnd sinna
hlutverkum sjúkraþjálfara og var
klædd í fatnað sem var lagður af
á síðustu öld. DV tók saman fimm
aðrar starfsstéttir sem Birgitta
gæti móðgað í barna-
bókum.
Pípulagninga-
menn
Lára fær til sín pípara.
Pípulagningarmaður-
inn er sýndur sem karl-
maður í yfirþyngd með
rassskoruna út í loftið.
Hann kemur seint,
bankar í lagnirnar
með rörtöng og rukkar
hana um svívirðilega
upphæð fyrir eitthvað
sem hún hefði alveg
getað gert sjálf. Starfsfólk fjár-
málafyrirtækja
Lára fer í bankann.
Þar taka á móti henni
vafasamir menn í
rándýrum jakkaföt-
um. Bankamennirnir
taka peningana úr
bauknum hennar Láru
og setja þá á læstan
reikning með neikvæð-
um vöxtum. Svo sann-
færa þeir Láru litlu um
að fá sér debetkort,
yfirdráttarheimild og
skilja hana eftir fyrir
utan Toys R’ Us.
Flugþjónar
Lára fer í flugvél. Flug-
mennirnir eru karlar.
Konurnar sem vinna
um borð eru flugfreyjur
og láta farþegana fá
mat og drykk ásamt
því að selja þeim ilm-
vötn og eitthvert drasl.
Í vélinni er lasinn mað-
ur sem flugfreyjurnar
þurfa hjálp við að
binda niður.
Leikskóla-
kennarar
Lára fer á leikskóla. Á
leikskólanum vinna
fóstrur, ekki leikskóla-
kennarar, sem eru allar
konur og kunna ekki
neitt nema hugsa um
börn. Þær eru allar
klæddar í pils og segja
„fussum svei“ þegar
Lára kvartar undan
því að börn séu lögð í
einelti. Fóstrurnar láta
Láru læra að prjóna á
meðan strákarnir eru
úti að leika sér.
Upplýsinga-
fræðingar
Lára fer á bókasafnið.
Þar vinna bara
bókasafnsfræðingar,
ekki upplýsinga-
fræðingar, sem horfa
illilega á hana þegar
hún kemur inn. Allir
bókasafnsfræðingarn-
ir eru eldri konur í gam-
aldags fötum og með
gleraugu. Lára hóstar
og er samstundis hent
út fyrir að vera með
læti.
Á þessum degi,
23. nóvember
1499 – Sýndarmennið Perkin Warbeck
er hengt fyrir tilraun til flótta úr Tower
of London. Warbeck hafði ráðist inn í
England 1497 og gert kröfu til krúnunnar
undir þeim formerkjum að hann væri
týndur sonur Játvarðs IV. Englandskon-
ungs.
1867 – Manchester-píslarvottarnir
eru hengdir í Manchester á Englandi.
Þeir höfðu orðið lögreglumanni að bana
þegar þeir frelsuðu tvo írska þjóðernis-
sinna úr varðhaldi.
1992 – Fyrsti snjallsíminn, IBM Simon,
er kynntur til sögunnar á tölvusýn-
ingunni COMDEX í Las Vegas í Nevada í
Bandaríkjunum.
1993 – Rachel Whiteread vinnur til
tvennra verðlauna. Annars vegar var um
að ræða Turner-verðlaunin sem besti
nútímalistamaðurinn (20.000 sterl-
ingspund) og hins vegar K Fundation-
-listaverðlaunin sem versti listamaður
ársins (40.000 sterlingspund).
2005 – Ellen Johnson Sirleaf er
kjörin forseti Afríku-ríkisins Líberíu
og verður fyrst kvenna leiðtogi ríkis
í þeirri heimsálfu.
Síðustu orðin
„Kveikið ljósin, ég vil ekki
fara heim í myrkri.“
– Rithöfundurinn O. Henry
(William Sidney Porter)
(1862–1910).
Hvað er jólaöl?
n Biðröðin varð jólahefð n Gerðu þitt eigið jólaöl„Sérbrugg-
aður malt-
extrakt-drykkur
sem svipar til
Egils Malts, en er
minna sætur.
DV hefur áður bent lesend-
um sínum á að hægt sé að
brugga eigið jólaöl. Það geti
verið bragðgott og henti vel í
blöndu með Appelsíni. Jólaöl
var áður oft gert í sparnaðar-
skyni því að það drýgði notkun
á gosi.
Samkvæmt uppskrift frá Lillý
á Framnesi skal gerð jólaöls
hefjast um það bil viku fyrir
jólin. Í ölið þarf:
n Tíu lítrar vatn
n Hálft kíló púðursykur
n Hálft kíló strásykur
n Ein sítróna í sneiðum
n Þrjár matskeiðar perluger
n Ein flaska af pilsner
n Rúsínur, ótilgreint magn
Vatn, sykur og sítróna er sett í
stóran pott og soðið í 10 til 15
mínútur. Vökvinn er síaður yfir
í annað ílát, gott ef fólk á 10
lítra plastfötu eða annan pott.
Þegar vökvinn er orðinn mátu-
lega volgur þá er perlugerið
sett út í. Best er að taka 2
desílítra af vökvanum og
hræra perlugerið fyrst út í það
og síðan blanda því saman við
allan vökvann.
Þá er hellt saman við innihaldi
úr einni flösku af pilsner. Þegar
vökvinn hefur jafnað sig vel
saman er hægt að hella ölinu
á flöskur eða önnur ílát sem
fólk á. Í hvert ílát eru settar 10
til 15 rúsínur ef um 1 til 2 lítra
ílát er að ræða. Rúsínurnar
gefa viðbótargerjun. Ekki er
gott að loka ílátunum alveg.
Gott er að setja plastfilmu yfir
eða tylla töppunum á. Það
myndast svo mikið loft við
gerjunina.
Ölið verður að fá að standa í 5
til 7 daga á köldum stað. Eftir
það geymist ölið þokkalega í
10 til 14 daga og enn betur á
vel köldum stað því það hægir
á gerjuninni.
J
ólin ganga tæpast í garð nema
jólaöl af ýmsum toga renni
niður kverkar landans. Sígilt
er að blanda því saman við
appelsín og sitt sýnist hverjum
um hlutföllin. En hvað er jólaöl og
hver er munurinn á þeim týpum
sem í boði eru? Hvað er svo hvítöl?
DV spurðist fyrir um ölið hjá Öl-
gerðinni Agli Skallagrímssyni.
„Varðandi Hvítölið þá er það
sérbruggaður maltextrakt- drykkur
sem svipar til Egils Malts, en er
minna sætur. Jólaöl og Malt og
Appelsín eru blöndur með Appel-
síni, en Jólaöl er með Hvítöli,“ segir
Jóhannes Páll Sigurðarsson vöru-
merkjastjóri í samtali við DV.
„Hvítöl var ekki selt í 2,5 og 5
lítra brúsum sem Jólaöl. Hins vegar
var Egils Hvítöl áður selt eftir vog í
Ölgerðarportinu við Þverholt, þar
sem fólk sótti það í sín eigin ílát,
yfirleitt stóra brúsa. Hvítöl var ein
af fyrstu vörum Ölgerðarinnar og
var framleitt frá árinu 1913. Fram-
leiðslan hefur hins vegar ekki ver-
ið óslitin. Framleiðslu var hætt ári
eftir að fyrirtækið var flutt upp í
Grjótháls en hófst aftur árið 2006.
Það er erfitt að segja að um sé að
ræða nákvæmlega sömu vöru
og 1913, en í grunninn er hún sú
sama.“
Jóhannes vildi ekki fullyrða
um hvernig ætti að blanda Malti
og Appelsíni. Ölgerðin hefði ekki
gefið út nákvæm hlutföll í þeim
efnum. „Það er um helming-
ur,“ segir Jóhannes. Hann bend-
ir einnig á að Hvítölið eigin sinn
dygga aðdáendahóp þó að hin sí-
gilda blanda sé á borðum fleiri Ís-
lendinga yfir hátíðarnar. „Það eru
þó margir sem kjósa Hvítöl í sína
jólablöndu.“
Saga jólaöls
Jólaöl hefur verið bruggað á Ís-
landi allt frá árinu 1790 og jafnvel
fyrr. Þetta ár bruggaði bakari nokk-
ur í Vestmannaeyjum hvítöl og er
það elsta heimildin sem fundist
hefur. Jólaölið var þá bruggað
af bökurum til að viðhalda geri
fyrir brauðgerð. Það voru hins
vegar ekki aðeins bakararnir sem
brugguðu. Fjölmargir Íslendingar
brugguðu jólaöl í heimahúsum.
Ölgerðin hóf að brugga hvítöl
laust eftir árið 1913. Varð þetta
feykivinsælt og fólk kom með sín
eigin ílát í Ölgerðina til að fá brugg-
ið. Löng biðröð og umferðar teppa
myndaðist á hverju ári á horni
Frakkastígs og Njálsgötu. Það var á
þessum tíma sem fólk fór að nota
orðið jólaöl yfir hvítöl.
Í kringum 1960 setti Ölgerðin
jólaölið á flöskur en það var ekki
vinsælt. Fólk vildi mæta á staðinn
til að fá ölið úr krana. Það var orðin
jólahefð og breyttist ekki eftir að
starfsemin var færð yfir í Þverholt
árið 1967. Þessi hefð dó hins vegar
árið 1986 þegar bann var sett á og
var jólaölið upp frá því aðeins selt í
verslunum. n
Gerðu þitt eigið jólaöl
Ari Brynjólfsson
Kristinn Haukur Guðnason
ari@dv.is / kristinn@dv.is
Jólaöl Langar biðraðir fólks með brúsa.