Tímarit Máls og menningar - 01.02.2005, Síða 25

SÖGULJÓÐ BORGARINNAIL
Lind, dóttur Erlendar, sem er virkur eiturlyfjaneytandi og veitir Erlendi,
og þar með lesendum, innsýn í ömurlegan heim:
Eva Lind lá ofan á dýnu í greninu innan um annað fólk. Sumt var á hennar aldri en
sumt miklu eldra. Húsið var opið og eina fyxirstaðan var maður, sem Erlendur hélt
að væri um tvítugt og kom á móti honum í dyrunum veifandi handleggjunum.32
Vímuefnaneysla er nátengd glæpum og starfi lögreglunnar en hún er líka
nátengd borginni. Þar er hægt að ástunda og íjármagna slíkan lifnað á
mun auðveldari hátt en í sveitum sökum þéttbýlis, greiðari aðgangs að
efnum og margra tækifæra til að komast yfir peninga á ólöglegan hátt.
Athygli vekur að ekki eru raunveruleg örnefni í Sonum duftsins. Sjón-
um er beint að hverfi í Reykjavík sem virðist eiga að vera þar sem Smá-
íbúðahverfið, Grensásvegurinn og Háaleitið eru, en göturnar í bókinni
heita t.d. Lágaleiti, Reynisgerði og Grenivegur (sem minnir óneitanlega
t.d. á Háaleiti, Teigagerði og Grensásveg, götunöfn úr Smáíbúðahverf-
inu). Þetta hverfi byggðist á fimmta og sjötta áratugnum (í veruleikanum
og í sögunni) og snýst sagan um bekk sem lendir í skrýtinni meðferð í
hverfisskólanum, Víðigerðisskóla (sem minnir á Breiðagerðisskóla).
Byggðin á Grenivegi er kölluð „Grenið“ í sögunni og sagt að þar hafi
aðallega búið ómenntað lágstéttarfólk sem flutt hafði úr sveit í borg. Lýst
er krakkabardögum eins og þekkjast úr barnmörgum, nýbyggðum
hverfum. Þeir tímar eru þó liðnir og þegar sagan gerist er hverfið stein-
dautt.33
Mikil vinna er lögð í að draga upp sannfærandi borgarmynd í þessari
fyrstu glæpasögu Arnaldar Indriðasonar. Leikurinn berst um alla Reykja-
vík og jafnvel víðar. Einnig er tekið fram hvar helstu persónur búa. í
öllum sögum Arnaldar er raunar áberandi hvernig borgin öll er nýtt sem
sögusvið. Persónur ferðast mikið á milli staða, jafnvel langar vegalengdir
frá einum borgarhluta til annars. Einnig kemur skýrt fram að miðbærinn
er ekki endilega meira glæpahverfi en önnur hverfi.
í Dauðarósum (1998) virðast glæpirnir tengjast fólki um alla borg.
Athyglisvert er að þar eru aðeins notuð raunveruleg staðarnöfn, ólíkt
Sonum duftsins, en því hefur verið haldið fram að raunsæ skáldsaga þurfi
ávallt að gerast í raunverulegu samfélagi.34 Líklega er það heldur þröng
skilgreining á raunsæi og nefna má sem dæmi glæpasögur hins sænska
Hákans Nessers sem segja frá lögregluforingjanum Van Veeteren og eru
mjög raunsæilegar þótt hann eigi heima í tilbúnu borginni Maardam.
í Mýrinni berst leikurinn víða eins og í fyrri sögum Arnaldar. Titill
sögunnar vísar í Norðurmýri en líkið finnst í steinhúsi þar að haustlagi.
Haustið er notað til að leggja rökkur yfir borgina og auka óhugnað
TMM 2005 • 1
23