Tímarit Máls og menningar - 01.02.2005, Síða 113

Leiklist
Helga Vala Helgadóttir
Öxin og vindarnir
Þjóðleikhúsið: Öxin ogjörðin. Leikgerð skáldsögu Ólafs Gunnarssonar. Leikstjóri: Hilmar
Jónsson.
Lerkfélag Reykjavíkur: Híbýli vindanna. Leikgerð skáldsögu Böðvars Guðmundssonar.
Leikstjóri: Þórhildur Þorleifsdóttir.
Lesi maður góða bók langar mann til að segja öllum frá henni. Einhverjir fá líka
þá hugmynd að gera eitthvað fleira við sögu þá sem bókin geymir. Stóru leikhúsin
í höfuðborginni, Þjóðleikhúsið og Borgarleikhúsið, veðjuðu á nýleg skáldverk
þegar kom að stórum sýningum leikársins. Öxin ogjörðin, jólaleikrit Þjóðleikhúss-
ins, er leikgerð Hilmars Jónssonar leikstjóra á skáldsögu Ólafs Gunnarssonar, og
Híbýli vindanna er leikgerð Bjarna Jónssonar, Þórhildar Þorleifsdóttur leikstjóra,
Vytautas Narbutas og leikhópsins í Borgarleikhúsinu á samnefhdri bók Böðvars
Guðmundssonar. Hvort tveggja eru ritverk sem hafa fangað íslenska lesendur og
notið mikillar athygli. En stundum er betur heima setið en af stað haldið. Það
þarfnast mikillar yfirlegu að koma skáldsögu á svið. Ekki er nóg að ætla sér að
koma góðri bók áleiðis, það verður að hafa ákveðna stefnu; höfundur leikgerðar
verður að ákveða hvaða sögu hann vill segja því hann hefur í flestum tilfellum ein-
ungis eina kvöldstund til stefnu og eigi að verða úr því ein heildstæð leiksýning þá
gengur ekki að ætla sér að segja alla skáldsöguna. Effir báðar þessar leiksýningar
situr áhorfandinn og finnst hann hafa verið á skyggnusýningu. í báðum tilfellum
er fallið í þá gryfju að vilja segja alla söguna án þess að staldra við persónurnar.
Löngunin til að segja ffá bókinni verður yfirsterkari lönguninni að segja sögu
fólks, kynnast tilfinningum þess og löngunum, og það er miður.
Öxin og jörðin nýtur þeirrar gæfu að vera sýning sem gaman er að horfa á.
Henni var ekki illa varið kvöldstundinni á annan dag jóla í Þjóðleikhúsinu. Strax
á fýrstu mínútum sýningarinnar vissi maður hvers kyns var. Stórsýning sem ekki
myndi hræra í tilfinningum en gleðja auga og eyra. Leikritið líður áfram með
fagurri tónlist Hjálmars H. Ragnarssonar í flutningi Mótettukórs Hallgríms-
kirkju og strengjasveitar. Það mátti vel lygna aftur augunum og hlusta eingöngu
á tónlistina ef ekki hefði verið fyrir fallega umgjörð sýningarinnar. Leikmynd
Grétars Reynissonar var þung og glæsileg, lausnirnar frábærar oft á tíðum og
lýsing Björns Bergsteins Guðmundssonar átti hér stóran þátt. Búningar Þór-
TMM 2005 • 1
111