Heimsmynd - 01.03.1988, Page 43

Fangaklefarnir eru þröngir og
dimmir, þar eru engar sameigin-
legar vistaryerur fyrir fangana og
vinnuaðstaöa starfsfólksins með
ólíkindum.
an bágborin. Við getum gengið milli her-
bergja og talað saman, starfsfólkið er til-
litssamt og frjálslegt . . . ekki beint eins
og ég hafði gert mér í hugarlund," segir
hann. Þessi orð hljóta undirtektir hinna
fanganna, en einn þeirra bendir þó á að
það sé ólíku saman að jafna, Skóla-
vörðustígnum og Hrauninu.
Ungir afbrotamenn eru innan
um forherta síbrotamenn,
geðsjúkir innan um andlega
heilbrigða.
plánunarfanga. Þeirra á meðal eru nú
tveir geðsjúkir-afbrotamenn.
Þótt húsnæðið á Litla-Hrauni sé að
sprengja allt utan af sér, er það þó álit
margra að fangelsið sé of stórt. Ekki í
þeim skilningi að vanþörf sé á fangarým-
um, heldur vegna þess að þar ægi öllu
saman, fangarnir séu of margir í samfé-
lagi hver við annan. Ungir afbrotamenn
eru þar innan um forherta síbrotamenn,
geðsjúkir innan um andlega heilbrigða,
og aðstaða engin til að aðskilja þessa
hópa eða taka tillit til mismunandi þarfa.
í ráði hefur verið að taka upp svokallaða
deildaskiptingu á Litla-Hrauni, í þeim
tilgangi að skilja að mismunandi afbrota-
menn með ólíkan feril að baki. En til
þess að það megi takast, þarf að rýma
hluta húsnæðisins, og við núverandi að-
stæður er það óvinnandi vegur, að sögn
forstöðumannsins, Gústafs Lilliendahls.
En deildaskiptingin er ekki eini höfuð-
verkurinn, því vinnuaðstaða, bæði starfs-
manna, og ekki síst fanganna sjálfra, er
fyrir neðan allar hellur. Samkvæmt gild-
andi reglugerðum á vinnuskylda fang-
anna að vera átta klukkustundir á dag,
enda er staðurinn nefndur vinnuhæli, að
minnsta kosti í símaskránni. í reynd er
það þó svo, að fangarnir vinna um þrjár
klukkustundir á dag, þegar best lætur.
Fangarnir vinna einkum við steypufram-
leiðslu; gangstéttarhellur, holsteinn og
milliveggjaplötur, en ýms önnur störf
falla einnig til; ræstingar, viðhald, járn-
og trésmíðar, svo dæmi séu tekin.
Steypuframleiðslan fer fram í gömlu fjósi
á lóðinni, sem oft á tíðum er ónothæft á
vetrum vegna frostkulda. Vinnuafköst
Litla-Hraunsfanganna eru því að miklu
leyti komin undir veðri og vindum.
LITLA-HRAUN
afn Litla-Hrauns hefur orðið
ýmsum tamt á tungu, þegar
rætt er um aðbúnaðinn í ís-
lenskum fangelsum, enda
húsið komið talsvert til ára sinna. Það
var byggt árið 1929, en 1972 var bætt við
það viðbyggingu, sem upphaflega var
hugsuð sem einangrunardeild og rúmaði
tíu klefa. Sú deild hefur hins vegar aldrei
verið nýtt eins og upphaflega var ætlað,
og er enn þann dag í dag notuð fyrir af-
FANGASAMFÉLAGIÐ OG
EÐLI REFSINGAR
llt frá öndverðu hefur afstaða
manna til refsingarinnar ver-
ið með ýmsu móti. í raun má
segja að grísku heimspeking-
arnir Prótagóras og Platon hafi orðið
fyrstir til að skilgreina eðli hennar og til-
gang. í þeirra huga var refsingin nokkurs
konar víti til varnaðar. Aristóteles hélt
því fram að sem verknaður væri refsingin
HEIMSMYND 43