Heimsmynd - 01.03.1988, Side 61

Ntsiki Biko ásamt
börnum sínum,
skömmu eftir dauöa
Bikos.
með Rússunum. Peir senda sína andófs-
menn til Síberíu en við okkar til
Roberts-eyju. Par er fólk einnig fangels-
að án dóms og laga, rétt eins og í Suður-
Afríku.“
Þú hittir P.W. Botha árið 1976, en þá
var hann vamarmálaráðherra. Nú er hann
orðinn forseti. Hvernig voru þau kynni?
„Hann er ekki jafn mikill kynþáttahat-
ari og margir aðrir stjórnarmeðlimir.
Þeir eru auðvitað allir hægri öfgasinnar,
en mismikið þó. Botha er aðeins minna
til hægri. Hins vegar álít ég hann mjög
hættulegan því hann er svo bráður.
Hann getur rokið upp á nokkrum sek-
úndum þannig að það verður honum til
háborinnar skammar. Ég hef séð þetta
einu sinni, og þá beindi hann reiði sinni
að mér vegna greinar sem ég hafði skrif-
að um hann. Hann beinlínis öskraði af
bræði. En svo hitti ég hann fáeinum
klukkustundum seinna, og þá var hann
kominn í jafnvægi aftur.“
Opinber skýring á skyndilegum
dauða Bikos var sú, að hann
hefði svelt sig í hel í fangelsi.
Ljósmyndir af Ifki hans sýna hins
vegar að hann hafði verið
pyntaður og barinn, og hlotið við
það mikla áverka, sérstaklega á
höfði. Steve Biko barðist ætíð á
friðsamlegan hátt gegn
stjórnvöldum í Suður-Afríku.
Hann var ekki
hryðjuverkamaður, heldur
stórbrotinn persónuleiki. Hann
lét lífið fyrir að vera svartur,...
og stoltur af því!
maður skoðar hlutina út frá þessu sjón-
arhorni. Ég skal nefna dæmi frá Suður-
Afríku. Hérna í Bretlandi heyrir maður í
fréttunum: „Hundruð skólabarna í Sow-
eto voru myrt af lögreglunni í Suður-
Afríku í gær, þegar óeirðir brutust út.“
Sama dag í Suður-Afríku myndi maður
heyra: „Flóð í Colombíu og hundruð
manna dóu, verkföll lama nú allt borgar-
líf í Róm og jarðskjálfti varð í Kaliforníu
í gær, en til allrar hamingju slasaðist eng-
inn.“ Síðan í lok fréttanna: „Hópur
glæpamanna hljóp um götur Soweto í
gær og veittist að lögreglunni svo hún
varð að verja hendur sínar." Þannig eru
fréttirnar og ef maður heyrir aldrei neitt
annað þá er ekki við því að búast að
maður trúi öðru. Mér hefur ætíð fundist
það háðulegt hvað suður-afríska stjórnin
segist vera andkommúnísk, en samt á
hún svo ótrúlega margt sameiginlegt
Eftir að Donald Woods fór frá
Suður-Afríku hefur líf hans
snúist um það að berjast gegn
aðskilnaðarstefnunni í ræðu
sem riti. Hann hefur skrifað sex bækur á
þeim tíu árum sem hann hefur verið bú-
settur í Bretlandi. Auk þess hefur hann
ferðast stöðugt um heiminn og haldið
fyrirlestra og ræður um málefni Suður-
Afríku.
„Aðskilnaðarstefnan virkar ekki leng-
ur eins og henni var ætlað að gera,“ segir
Woods. „Auðvitað er hún enn í fullu
gildi, en svartir eru núna orðnir sjálf-
stæðari og stoltari, þeir hafa sína eigin
leiðtoga, sem þeir hlusta á, og bijóta
stöðugt af sér þá fjötra sem aðskilnaðar-
stefnan lagði á þá. Stefnan var hönnuð
til þess að halda þeim í skefjum og láta
þá halda að þeir væru annars flokks
þegnar, og því ekki samboðnir hvíta
manninum, nema sem þjónar hans. Hvíti
maðurinn á að hafa náttúrulegt vald yfir
þeim vegna vitsmuna sinna; þannig er
hugmyndafræðin að baki aðskilnaðar-
stefnunni. Svartir eru löngu orðnir
þreyttir á þessu og búnir að sjá í gegnum
þetta. Þeir eru þreyttir á að tala fyrir
daufum eyrum ráðamanna. Skemmdar-
verkin eru því hafin og verkföllin og
óeirðirnar. Endalok aðskilnaðarstefn-
unnar eru óumflýjanleg að mínu áliti.
Við gætum flýtt fyrir þeim með því að
beita þrýstingi utan frá og sterkum efna-
hagsþvingunum. Það eina sem víst er, er
að þeir svörtu munu vinna þessa baráttu
því þeir eru þrjátíu milljónir á móti fimm
milljónum hvítra manna.“
Við snúum talinu að kvikmyndinni
Cry Freedom.
„Ég er afskaplega ánægður með
myndina, því með kvikmynd get ég náð
til svona hundrað milljóna manna, sem
mér hefur ekki tekist með bókum mín-
HFIMSMYWn