Heimsmynd - 01.03.1988, Qupperneq 73

Um leið og leikarinn er
farinn að vinna með sjálfan
sig, þá er hann að fást við
sama hlutinn hvort sem hann
heitir Grotowski, Árni Pétur
eða Stefán Baldursson.
Hann segist þó ekki hafa látið sér
bregða við þetta enda undir allt búinn, á
„núllpúnkti" eins og hann kallar það.
„Þegar ég byrjaði í Leiklistarskólanum
var svolítið stress yfir því að ég hafði
verið leiklistarkennari þarna úti. En ég
hef ekki verið með neinar kenningar í
gangi; um hvernig gera eigi hlutina. Ég
sagði strax að ég væri ekki kominn til að
segja að ég hefði nú lært þetta og hitt,
allt öðruvísi hjá þessu eða hinu gúrúinu.
Ég er þó búinn að vera í kringum þetta
með Grotowski ansi lengi; fór 1976 til
Jótlands og gerðist lærisveinn hans í
gegnum Óðinleikhúsið og Eugene o
Barba. Og síðast, stuttu áður en ég kom
til íslands til að fara í Leiklistarskólann,
var ég að vinna með einu gúrúinu í Ber-
lín. En ég held ég hafi horfið við heim-
komuna - stjarnan hvarf - og ég hafði
ekkert á móti því.“
Varla er það hans hjartans sannfæring,
að það sé í lagi fyrir leikara að hverfa?
„Ég skal nefna þér dæmi. Áðan var ég
á námskeiði með Úrúgvæmanni sem hef-
ur unnið mikið með grímur og verið í
kringum Sólarleikhúsið franska. Á nám-
skeiðinu var blaðamaður sem spurði
hann að því, hvort þetta með miðalda-
grímurnar, comedia dell’arte og allt það,
væri ekki eitthvað tengt Grotowski.
Úrúgvæmaðurinn sagði bara: „Hver er
það?“ Sko, málið er, að um leið og leik-
ari er farinn að vinna með sjálfan sig, þá
er hann að fást við sama hlutinn, hvað
sem hann heitir: Grotowski, Árni Pétur,
Stefán Baldursson, eða einhverju fínu
nafni á stalli úti í heimi. Ég get fengið
jafn mikið út úr kennara við Leiklistar-
skólann hér heima eins og einhverju gúr-
úi í Berlín. Ég gæti trúað því að svipað
sé uppi á teningnum með þá sem stunda
klassíska tónlist, hvort sem leikið er á
fiðlu eða eitthvert annað hljóðfæri. Þaö
ber allt að sama brunni. Kennarinn við
Leiklistarskólann gat kennt mér það sem
mig, vantaði: íslenskuna og að fara vel
með texta.“
Margir hafa gagnrýnt inn-
hverfuna sem myndast við
sjálfsrannsókn leikarans;
trúarflippið í kringum
Grotowski og helgisiðina sem því fylgja.
Árni Pétur segist hins vegar hafa mjög
ríka þörf fyrir trúarflippið, sem hann
segir einfaldlega það „að maður spyr sig:
er Guð til eða ekki til? Leikarinn spyr
sjálfan sig: hvað er ég að gera? Þótt það
sé margt til í því að maður komist langt í
leiklist, bara með því að fara fram á svið
og leika, þá hlýtur leikarinn að hafa rétt
til að spyrja sig, hvernig honum geti liðið
vel í því sem hann er að gera. Áhorf-
andinn fullnægir ekki öllum þörfunum.
Maður vill gjarnan gera sitt besta til að
skilja og skila sínu. Á íslandi er fjöldinn
allur af leikurum og leikstjórum sem eru
leitandi í öllu sínu starfi. Maður þarf að
skilja hvers vegna staðan er eins og hún
er.“
Hvernig ætli Kontrabassinn
tengist trúarflippsþörf, Hót-
el íslandi, textaglímu og
sjálfsskoðun leikarans? Var
einhver að tala um hugsjón?
„Þetta er auðvitað hugsjónin! Þarna er
hún! Jú, auðvitað fær leikstjórinn kaup
annars staðar í augnablikinu, hann er í
Vesalingunum og ég í KK-sýningunni.
Fyrir utan þá útrás sem ég fæ við að
dansa á Hótel íslandi, bjargast ég efna-
hagslega af þeirri vinnu. Á sama hátt er
fólk í auglýsingum og þess háttar. Ég hef
aldrei átt eins mikið af peningum. En
markmiðið er alltaf að fá sýninguna til
að rúlla svona nokkurn veginn. Auðvit-
að er ætlunin sú að slá í gegn. Það er
draumur allra í leikistinni.
En Kontrabassinn er ódýr sýning mið-
að við margar aðrar, bara einn leikari.
Það er hægt að sjá sýningu með öðrum
augum en að borga þurfi ljós, rafmagn
og hita. Þannig getur hún líka slegið í
gegn. Kontrabassinn er æðislega safaríkt
verk. Ég veit ekkert hvernig ég leik það,
en textinn er mjög góður. Gæinn hleypur
þarna á öllum tilfinningaskalanum, frá
dýpstu örvæntingu og upp í björtustu
drauma. Ég er þarna að fást við sjálfan
mig, um leið og sá sem ég leik er að gera
það sama. Ég hef nefnilega ekki fengist
mikið við texta á sviði, ekki fyrr en ég
kom til íslands aftur. Þótt þetta sé ein-
leikur, er tónlistarmaðurinn ekki einn á
sviðinu. Hann hefur kontrabassann með
sér. Þetta er ekki raunsæisverk. Þó hef
ég kynnst kontrabassaleikurum sem
segja að oft séu þeir svona undarlegustu
tónlistarmennirnir í sinfóníunni; með
stærstu sálrænu vandamálin. Aldrei nein
sóló, alltaf að þvælast með þetta flykki
með sér, ná aldrei í kvenfólk, geta ekki
boðið neinum far í bflnum af því bassinn
tekur allt plássið, geta ekki búið í fjöl-
býlishúsum nema einangra gjörsamlega.
Hljóðin í bassanum smjúga nefnilega alls
staðar. Maður heyrir lengur í bassanum
en í nokkru öðru hljóðfæri. Ég held að
þetta verk flokkist sem tragíkómedía.
Þetta er mannlegur harmleikur og svo-
leiðis er vissulega líka fyndið, með öllu
hinu.“
ar með er Árni Pétur farinn
að útskýra málin - ekki ósvip-
aður hverjum öðrum leik-
stjóra - eins og hann myndi
hafa gert fyrir til dæmis fimmtán árum.
Er hann ekki fallinn í farveginn sem end-
ar á sviði Þjóðleikhússins? Orðinn eins
og allir hinir? Hann glottir nett.
„Það er voðalega gott þegar maður er
að byrja, eins og við gerðum í Kröku-
leikhópnum í Kaupmannahöfn; að halda
að maður sé bestur í heimi. Aðalbrand-
arinn hjá okkur var að gera grín að þeim
HEIMSMYND 73