Ársrit um starfsendurhæfingu - 2013, Síða 74

74 www.virk.is
UPPLÝSINGAR
A
Ð
SE
N
D
G
RE
IN
möguleikanna sem það býður. Jafnframt
lýstu þátttakendur því hvernig framkoma
og orð verkstjórans höfðu jákvæð áhrif
á líðan þeirra í starfi (Gunnarsdóttir
og Björnsdóttir, 2003). Sambærilegar
niðurstöður fengust úr rannsóknum á
starfsumhverfi hjúkrunar á Landspítala,
sem sýndu augljós tengsl stjórnunar við
starfsánægju og starfsgetu, og verður
þessum rannsóknum lýst hér á eftir.
Hvatning deildarstjóra og
innri starfshvöt
Viðamikil rannsókn á starfsumhverfi
hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra sem
gerð var árin 2002 og 2003 meðal
695 hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra
leiddi í ljós að þrátt fyrir álag í starfi
mátu þátttakendur líðan sína góða og
starfsánægju meiri en hafði komið fram
í sambærilegum rannsóknum erlendis.
Tölfræðileg úrvinnsla spurningalistans
sem þátttakendur í rannsókninni svöruðu
leiddi jafnframt í ljós að þeir þættir sem
höfðu sterkust áhrif á líðan þátttakenda og
starfsgetu voru að nægur fjöldi starfsmanna
ynni verkin og sömuleiðis uppbyggileg
samskipti, einkum við deildarstjóra. Það
sem fólst í uppbyggilegum samskiptum við
deildarstjóra var meðal annars hvatning
til að þróast í starfi og að taka sjálfstæðar
ákvarðanir í starfinu (Sigrún Gunnarsdóttir,
2006). Þegar nánar var rýnt í viðhorf
þátttakenda með viðtölum kom í ljós að
inntak starfsins og tækifæri til að vinna
náið með skjólstæðingunum efldu innri
starfshvöt, sem hafði jákvæð áhrif á líðan
í starfi og starfsánægju. Niðurstöðurnar
voru m.a. athyglisverðar í ljósi þess
að á þessum tíma var samruni stóru
sjúkrahúsanna nýafstaðinn og almennt
mat að breytingunum hefði fylgt umtalsvert
álag á starfsfólk. Í ljósi niðurstaðnanna var
ályktað að innri starfshvöt væri mikilvæg
til að efla ánægju starfsfólks, hefði jákvæð
áhrif á líðan í starfi og væri nátengd því að
hafa skýra sýn á tilgang starfsins. Jafnframt
var ályktað að hvatning deildarstjóra hefði
jákvæð áhrif á innri starfshvöt starfsfólksins
og þar með líðan þess í starfi. Þetta gerist
meðal annars með því að stjórnandi hvetur
starfsmann til að nýta eigin þekkingu og
hæfileika í starfinu og hvetur jafnframt
til sjálfstæðis í starfi. Í ljósi þessa fer ekki
á milli mála að stuðningur stjórnenda
er meðal mikilvægra, verndandi þátta í
starfi hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra á
sjúkrahúsi.
Árangursríkar stjórnunar-
aðferðir og fjarvistir frá vinnu
Niðurstöður nýlegrar viðtalsrannsóknar á
Landspítala varpa enn frekara ljósi á gildi
góðra stjórnunaraðferða deildarstjóra, en
um var að ræða rannsókn á þáttum tengdum
fjarvistum hjúkrunarfræðinga. Rannsóknin
leiddi í ljós að fjarvistir, t.d. vegna veikinda,
tengjast mati hjúkrunarfræðinga á inntaki
starfsins og endurgjöf en einnig sérstaklega
stjórnunarháttum hjúkrunardeildarstjóra.
Hugrekki og hæfni deildarstjórans til
aðgerða er þýðingarmikill þáttur til að
skapa öryggi í starfi, stuðla að ánægju
og góðri frammistöðu og til að lágmarka
fjarvistir. Með hugrekki deildarstjóra
er til dæmis átt við djörfung til að tala á
hreinskilinn og uppbyggilegan hátt um
starfsmannamál og um mikilvæga þætti
sem móta starfsanda og viðmið á hverjum
stað (Bryndís Þorvaldsdóttir, 2008).
Þátttökurannsókn með deildarstjórum á
Landspítala árin 2005–2007 undirstrikar
á sama hátt gildi stuðnings í starfi og sýnir
að með skipulögðum jafningjastuðningi
og ígrundun eflast deildarstjórar í
starfi. Niðurstöður rannsóknarviðtala
sýndu að með jafningjastuðningi tókst
deildarstjórum að njóta sín betur sem
stjórnendur og skynja samstöðu í hópi
deildarstjóra, sem hafði góð áhrif á líðan
þeirra í starfi (Sigrún Gunnarsdóttir, 2008).
Tvær nýjar rannsóknir sem gerðar voru
hér á landi, önnur meðal sjúkraliða (Þóra
Ákadóttir, 2012) og hin á hjúkrunarsviði
FSA (Hulda Rafnsdóttir, 2012) staðfesta
þessi tengsl og sýna að meðal mikilvægra
þátta í starfsumhverfi með hliðsjón af
vinnuverndarmálum er styðjandi og
áreiðanleg framkoma næsta yfirmanns,
sem til dæmis birtist í stefnufestu og
vilja stjórnandans til að gefa starfsfólki
tækifæri til að hafa áhrif á eigin störf.
Einstakt jafnvægi stefnufestu og mildra
stjórnunaraðferða er, samkvæmt þessum
niðurstöðum, grunnur árangursríkrar
stjórnunar sem tengist starfsánægju og
vellíðan í starfi og jafnframt betri getu til að
veita góða þjónustu.
Að takast á við eril og álag
Víða á vinnustöðum hefur hraði aukist
undanfarin ár, til dæmis vegna kröfu
um hagræðingu og vegna nýrrar tækni
sem gefur æ fleiri möguleika til aukinna
afkasta. Merki þessarar þróunar má
meðal annars sjá í starfsumhverfi heil-
brigðisþjónustunnar, þar sem verkefnum
fjölgar um leið og gerð er krafa um að ljúka
hverju verki á sem stystum tíma. Í þessu
samhengi má benda á nýja rannsókn
á Landspítala sem sýnir hversu erilsöm
störf hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða eru.
Störf á sjúkrahúsi geta falið í sér truflanir
sem geta ógnað öryggi sjúklinga og jafnvel