Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Page 61

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL. 1 980 12,2: 59-83
Gróðurkortagerð
Gylfi Már Guðbergsson
Jarðfræðaskor, Háskóla íslands
ÁGRIP
í þessari grein er minnzt á markmið með gróðurkortagerð á íslandi og upphaf þeirrar kortagerðar. Þá er
rakið, hvernig miðað hefur þá tvo áratugi sem unnið hefur verið óslitið að gróðurkortagerð.
Gróðurkort skiptast í tvo flokka, Gróðurkort af íslandi (hálendiskort) í mælikvarða 1:40 000 og Gróður- og
jarðakort (byggðakort) í mælikvarða 1:20 000. Lokið er gerð 64kortblaðaí fyrrnefndaflokknum og 13 blaða
í hinum síðarnefnda og eru þau afþriðjungi landsins, en vettvangsvinnu er lokið á nær tvöfalt stærra svæði.
Lýst er gögnum sem notuð eru við kortagerðina, grunnkortum og loftmyndum, blaðstærð korta og drepið á
áætlanir um notkun nýrra og betri grunnkorta en hingað til hafa fengizt. Efni gróðurkorta og vettvangs-
vinnu er einnig lýst nokkuð ítarlega og fjallað um, hvernig vettvangsvinnu er háttað.
Rakið er hvaða verkþættir taka við eftir að útivinnu lýkur, en þá er gert vinnukort og síðan teiknað
lokahandrit gróðurkortsins og þá búið til prentunar.
Nú er komið á þriðja áratug frá því að gróðurkortagerð hófst hér á landi. Byrjað er að huga að endurskoðun
korta, enda hafa víða orðið miklar breytingar á gróðurfari frá því að kortin voru gerð.
Notagildi gróðurkorta er ekki einungis bundið við nýtingu lands til beitar, heldur má hafa drjúgt gagn af
þeim við skipulagningu, eftirlit og stjórn annarrar landnýtingar. Þá hefur þegar sannazt gildi þessara
gróðurkorta sem heimildar um gróðurfar á liðinni tíð.
INNGANGUR
Markmið með gróðurkortagerð er að afla
vitneskju um gróðurfar, ástand gróður-
lenda, stærð gróins lands og gróðurfars-
breytingar.
Gróðurkort eru notuð ásamt niðurstöð-
um úr öðrum þeim rannsóknum, sem lýst
er í þessu riti, til að ákvarða beitarþol og
stjórna nýtingu beitilanda. Segja. má, að
þetta haíi verið tilgangurinn í upphafi, en
þegar gróðurkortagerð í byggð hófst, kom
í ljós, að gróður- og jarðakort koma að
gagni á fleiri sviðum en við skipulagningu
og stjórn á nýtingu beitilands eða bú-
skapar. Verður nánar vikið að þeim at-
riðum síðar.
Lýsing gróðurkortagerðar, sem hér fer á
eftir, styðst að mestu leyti við ýmis vinnu-
gögn, sem notuð hafa verið við korta-
gerðina, svo sem loftmyndir, kort og
starfsáætlanir, gróðurkort, sem lokið er,
og enn fremur dagbækur höfundar.
Gróðurkortagerð hér á landi hófst 1955
á vegum búnaðardeildar Atvinnudeildar
Háskólans. Árin 1955 og 1956 var gert
gróðurkort af Gnúpverjaafrétti sunnan
Fjórðungssands (1. mynd), og var það