Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Blaðsíða 95

GRÓÐURSKILYRÐI, GRÓÐURFAR, UPPSKERA 93
eðlilegt er, að plöntuval fjárins er all-
breytilegt eftir gróðurfari á hverjum stað.
En sammerkt með öllum gróðurlendum
hefur verið, að frá því að spretta hefst á
vorin og fram á haust, bítur sauðféð lang-
mest grös. Pau ár, sem rannsóknirnar fóru
fram, var gras 60-80%, af því, sem bitið
var um sumartímann. Ætla mætti, að því
meira gras sem væri í gróðurlendunum,
því meira væri einnig afþví í fóðrinu. Milli
þessa var þó ekki beint samhengi, því að
þar, sem lítið var um gras, beit féð hverja
grasnál, áður en það sneri sér að öðrum
tegundum plantna.
Auk grasa er stinnastör töluvert bitin,
og margar tegundir tvíkímblaða blóm-
jurta eru mjög eftirsóttar. Vegna beitar
eru þær hins vegar að mestu leyti horfnar
úr íslenzkum beitilöndum nema lágvaxn-
ar tegundir, sem sauðfé nær illa til. Blóm-
lendi er óvíða lengur nema á friðuðu landi.
Aðrar tegundir hálfgrasa en stinnastör
og lyng og runnar eru lítið bitnar um
sumartímann nema helzt birki og víðir.
I september til október varð að jafnaði
sú breyting á plöntuvali sauðfjárins, að
grös urðu minni hluti af fóðrinu, en lyng
og runnagróður að sama skapi meiri. Gras
í fóðrinu minnkaði að meðaltali í 40% um
þetta leyti árs og hélzt þannig fram á vor,
en lyng- og runnagróður, sem var um 5%
að meðaltali um sumartímann, jókst í
50-60%. Magn annarra tegunda í fóðrinu
breyttist lítið, enda óverulegur hluti þess.
(1. mynd, línurit af plöntuvali á Hest-
hálsi.)
Af trjákenndum tegundum er langmest
bitið af laufi á sumrin, en nokkuð af árs-
sprotum fylgir einnig með. Af sumar-
grænu tegundunum eru birki og víðir mest
bitin, en þegar þær fella blöðin á haustin,
snýr féð sér að sígrænu tegundunum,
einkum sortulyngi, beitilyngi og sauða-
merg, en krækilyng er lítið bitið að öðru
jöfnu.
Orsakir þessara breytinga á plöntuvali
fjárins á haustin eru margar og verða ekki
raktar hér til hlítar. Víða erlendis er talið,
að lyng- og runnagróður haldi betur nær-
ingargildi sínu haust og vetur en jurtir.
Innlendar rannsóknir eru ekki fyllilega í
samræmi við þetta, og aðeins víðitegund-
irnar hafa meira næringargildi á vetrum
en jurtir. Trjákenndi gróðurinn er hins
%
-íoo
■90
■80
■70
■60
•50
-40
-30
■ 20
-10