Bændablaðið - 24.09.2020, Qupperneq 1

18. tölublað 2020 ▯ Fimmtudagur 24. september ▯ Blað nr. 571 ▯ 26. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
Úr ferð í Almenninga. Fjallhestar á heimleið að Nesi (Merkurnesi) og sést Dímon fram undan. Mynd / Emma Nink, starfsmaður í Skálakoti
Ullarbirgðir hafa safnast upp víða um heim vegna COVID-19:
Verðhrun á ull á heimsmarkaði
– Verulegar verðlækkanir hjá Ístex á ullarverði til bænda en íslenski lopinn nýtur samt enn algjörrar sérstöðu á heimsvísu
Nær 40% verðfall hefur verið á ull
á milli ára á heimsmarkaði sem er
með því allra mesta sem þekkist
á hrávöruviðskiptum samkvæmt
Trading Economics. Einungis
húshitunarolía hefur fallið meira
í verði. Þá hefur ull í Bretlandi, sem
Ístex miðar við, lækkað enn meira,
eða um 50% á nokkrum mánuðum.
Þetta verðhrun á ull hefur bein
áhrif á ullarverð Ístex til íslenskra
sauðfjárbænda, sem lækkar nú
umtalsvert á milli ára.
Þó hæsta verð sem Ístex greiðir
fyrir ull sé óbreytt, þá hefur
meðalverð fyrir 10 flokka af haustull
lækkað úr rúmum 285 krónum á kíló
árið 2019 niður í 247 krónur á kílóið
2020, eða um 13,5% að meðaltali.
Þrátt fyrir svo mikla lækkun er
verðið hjá Ístex samt mun hærra
en fæst á heimsmarkaði. Því til
viðbótar kemur stuðningur ríkisins
við sauðfjárræktina og ræktunar
fjár til ullarvinnslu samkvæmt
búvörusamningum. Þar er greitt
samkvæmt gæðum á hvert kíló
hreinnar ullar miðað við alla innlagða
ull á tímabilinu 1. nóvember–31.
október ár hvert. Slíkur stuðningur
er reyndar tíðkaður víða um heim auk
þess sem sum ríki veita nú sérstakan
stuðning vegna COVID-19, sem ekki
er gert hér.
Samkvæmt nýrri verðskrá Ístex
rokkar verðið á haustull eftir flokkum
frá 0 krónum upp í 515 krónur á
kílóið. Meðalverðið er 247 krónur
á þeim 10 flokkum sem gefnir eru
upp, en þar af er nú ekkert greitt
fyrir lélegasta ullarflokkinn. Fyrir
vetrarull er greitt allt frá 20 krónum
og upp í 60 krónur á kíló, en fyrir
lélegasta flokkinn í vetrarullinni er
nú ekkert greitt.
Vinsældir lopans með ólíkindum
Staðan hér á landi er samt afar sérstök
í alþjóðlegu samhengi vegna þess að
eftirspurn á lopa handprjónabandi
hefur verið með ólíkindum það
sem af er ári bæði hérlendis og
erlendis. Þetta kemur fram í grein
Sigurðar Sævars Gunnarssonar,
framkvæmdastjóra Ístex, sem
birt er á bls. 47 í blaðinu í dag.
Prjónafólk hefur verið afar duglegt
við prjónaskap og segir Sigurður að
í vinnslu á lopa vanti lambsull og
sauðaliti. Verð fyrir þá flokka mun
því haldast óbreytt frá fyrra ári. Þá
eru að hans mati ákveðin tækifæri í
svartri vetrarull og mislitri lambsull.
Um 50% ullarinnar nýtist í lopa
Aðeins hluti af íslensku ullinni nýtist
í lopa, eða að meðaltali um 50% af
því sem bændur skila til vinnslu hjá
Ístex. Að sögn framkvæmdastjóra
getur nýtingin svo sveiflast verulega
á milli ára, en hefur aukist undanfarin
ár. Sá hluti íslenskrar ullar sem nýtist
ekki beint í vinnslu hjá Ístex hefur
verið fluttur út.
Ístex notar 1. flokk, af lambsull
og sauðaliti í framleiðslu af
lopablöndum. Þá er hluti af mislitri
haustull notaður í ákveðna liti.
Hins vegar nær Ístex ekki að nota
vetrarullina í lopa sem og 2. og 3.
flokk.
„Hér er aðallega um að ræða
annan flokk (H2), þriðja flokk
(H3), mislitan annan flokk (M2),
heilsársull og snoð. Þessi ull er að
mestu notuð í gólfteppaband. Þetta
er iðnaðargeiri sem hefur átt mjög
erfitt á COVID-19 tímum. Það er því
ljóst að erfið staða er komin upp með
þann hluta íslenskrar ullar sem hefur
farið í útflutning,“ segir Sigurður í
grein sinni. Hann sagði í samtali við
Bændablaðið að birgðir væru farnar
að hlaðast upp af þessari iðnaðarull.
Íslenski lopinn í sérstöðu
Verð á íslenskri ull hefur nokkuð
fylgt bresku hreinullarvísitölunni.
Hún hefur nú lækkað um 50% á
nokkrum mánuðum. Staðan var slík
á markaðnum vegna lítilla viðskipta
að mönnum þótti ekki taka því að
uppfæra vísitöluna á bilinu 10. mars
og fram í miðjan júlí.
Samkvæmt heimildum Norilia,
sem safnar og kaupir norska ull,
voru um 9.000 tonn óseld af ull í
Bretlandi í byrjun nýs ullartímabils
síðastliðinn júní, eða um 1/3 af ull
síðasta árs. Þeir hafa því sett allt verð
af öllum flokkum niður í 0 kr. til
norskra bænda í vetur. Norðmenn
nota um 20% af norskri ull í
framleiðslu innanlands.
Ef litið er á heimsmarkaðsverð á
fínull (FRED-Global price of Wool,
Fine), þá er staðan síst betri svo
vinsældir íslenska lopans nú virðast
í algjörum sérflokki. Þannig féll
kílóverð á fínni ull úr rúmum 1.225
sentum í ágúst 2019 í rúm 801 sent,
eða 0,8 dollara í ágúst 2020, sem er
um nærri 65%. Því var verið að greiða
sem nam um 108 íslenskum krónum
að meðaltali fyrir kílóið af fínni ull
á heimsmarkaði í ágúst. Var verðið
nú það lægsta sem sést hefur síðan í
ágúst 2009. Það ár fór verðið reyndar
lægst í febrúar í 586 sent á kíló. Þetta
er fyrir utan stuðningsgreiðslur við
landbúnað sem er mjög mismunandi
eftir löndum.
Stuðningur vegna COVID-19
Í einhverjum tilvikum hafa ríkis-
stjórnir ákveðið að taka upp
sérstaka aðstoð við landbúnað
vegna COVID-19. Sem dæmi hafa
Bandaríkin tekið upp sérstakar
stuðningsgreiðslur (Coronavirus
Food Assistance Program 2 - CFAP
2) við ullarframleiðslu bænda þar
í landi. Það er til viðbótar öðrum
landbúnaðarstuðningi. Nemur það
um 1,4 dollurum á kg á flokkaða ull,
eða sem svarar um 189 krónum fyrir
hvert kíló. Í heild leggur bandaríska
ríkið 19 milljarða dollara (um 2.600
milljarða ísl. kr.) í aukna styrki til
alls landbúnaðar vegna COVID-19
á yfirstandandi ári. /HKr.
Skattafrádráttur
vegna skógræktar
Frá og með tekjuárinu 2020 geta
lögaðilar fengið frádrátt á tæpu
prósenti tekjuskatts vegna kostn-
aðar við skógrækt og fleiri aðgerð-
ir sem leiða til kolefnisbindingar.
Markmið laga um þessi efni er að
auka þátttöku fyrirtækja í öllum
atvinnugreinum í baráttunni gegn
hlýnun loftslags.
Í frumvarpinu, sem orðið er að
lögum, fólst breyting um tekjuskatt
sem kveður á um frádrátt vegna
framlaga til aðgerða sem gagnast
kolefnisjöfnun. Þessi frádráttur getur
að hámarki numið 0,85% af tekj-
um viðkomandi lögaðila á því ári
sem framlögin eru innt af hendi. Í
lagatextanum segir að þetta eigi við
aðgerðir í rekstri til kolefnisjöfnunar
sem og fjárframlög til skógræktar,
uppgræðslustarfa og endurheimtar
votlendis.
Til framlaga teljast, auk fjárfram-
laga til sjóða, stofnana, sjálfseignar-
stofnana og samtaka sem vinna að
kolefnisjöfnun, verklegar fram-
kvæmdir sem fyrirtæki taka að sér í
samvinnu við sjóði, stofnanir, sjálfs-
eignarstofnanir og samtök og taka
ekki greiðslu fyrir. Til framlaga telst
einnig framkvæmdakostnaður, svo
sem fæði og ferðir, þegar um er að
ræða sjálfboðaliðastörf starfsmanna
fyrirtækis til kolefnisjöfnunar. /VH
Þjóðlegar kynjaverur
úr þæfðri ull
32–3328
Reikna með
200 tonna uppskeruFyrst og fremst blómabúð
36