Bændablaðið - 24.09.2020, Síða 21

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. september 2020 21
Notkun á gasi á ökutæki er síður
en svo ný af nálinni og mikil þróun
hefur verið á vélbúnaði á síðari
árum sem nýtt getur metan sem
orkugjafa í staðinn fyrir bensín
eða dísilolíu. Aragrúi véldrifinna
tækja er til í heiminum sem nýtir
gas, ýmist í lágþrýstu formi eða
sem háþrýst kælt fljótandi elds-
neyti.
Gasið sem er notað er ýmist
jarðefnagas, lífrænt hauggas úr
sorpi eða bíógas sem framleitt er
m.a. úr mykju, korni eða öðrum
jurtaleifum.
Yfir 70 gerðir gasknúinna
fólksbíla eru til á markaðnum
Þegar litið er yfir flóru vélknúinna
ökutækja sem geta notað metangas,
þá er listinn langur. Þar er að finna
um eða yfir 70 gerðir fólksbíla af
ýmsum tegundum, um 20 gerðir
sendibíla, nær 70 gerðir af rútum
og minnst 12 gerðir af vörubílum
og trukkum. Þá er allavega einn
eldflaugabíll (The Blue Fame) og
tvær gerðir af skriðdrekum.
Rússar gerðu tilraunir með að
nota gas sem eldsneyti á þotur
Auk ökutækja hafa menn gert til-
raunir með að nýta metangas á flug-
vélar þar sem Rússar hafa staðið
mjög framarlega, enda eiga þeir
gríðarlegar birgðir af jarðgasi. Má
þar nefna tilraunaþotuna Tupolev
TU-155 sem var búin Kuznetsov
NK-88 þotuhreyflum sem gátu nýtt
sér blandað eldsneyti.
Henni var fyrst flogið á fljótandi
vetni þann 15. apríl 1988 og síðar
var henni flogið á fljótandi (LNG)
gasi. Alls fór vélin í um 100 flug-
ferðir áður en henni var lagt.
Áætlanir gerðu ráð fyrir að
smíða TU-156 í framhaldi af
TU-155 og átti hún að fara í loftið
1997. Hætt var við þau áform við
fall Sovétríkjanna 1991.
Í TU-155 var notast við cryogen-
ic tækni í tönkum sem þoldu ofur-
kælingu á eldsneyti niður fyrir -180
°C og voru þeir staðsettir aftarlega
í skrokknum.
Sovétmenn gerðu fleiri tilraunir
með að nýta gas á flugvélar. Þar má
nefna Tupolev TU-206 (Туполев
Ту-206). Tilraunir munu hafa
verið gerðar með að fljúga henni
á fljótandi (LNG) gasi. Hún var
hönnuð upp úr TU-204 sem var
tveggja hreyfla meðallangdræg 210
farþega þota sem kynnt var 1989.
Sú vél var hönnuð fyrir flugfélagið
Aeroflot, var ætlað að keppa við
Boeing 757. Ný og mikið endurbætt
gerð af Tupolev þotunni fór svo í
sitt fyrsta flug 29. desember 2010,
en hún er með tegundarheitið
TU-204SM.
Þá var hönnuð á tíunda áratug
síðustu aldar meðaldræg flutninga-
þota sem líka átti að ganga fyrir
fljótandi gasi. Það var Tupolev
TU-330. Verkefnið var stöðvað um
aldamótin vegna skorts á fjármagni.
Gasknúin herþyrla
Auk þessa munu hafa verið gerðar
tilraunir með að fljúga þyrlu á
metangasi. Það er hin rússneska
þyrla Mil Mi-8, sem er sennilega
mest framleidda þyrla heimsins
og hafa yfir 17.000 eintök verið
smíðuð.
Skriðdrekar með gasmótor
Fyrir utan flugvélarnar hafa Rússar
líka framleitt skriðdreka sem
gengur fyrir gasi. Hann er byggður
á T-80 sem hannaður var á tímum
Sovétríkjanna og var tekinn í notkun
árið 1976. Var þessi skriðdreki þá
annar skriðdrekinn í heiminum sem
gekk fyrir gasi. Fyrsti gasknúni
skriðdrekinn í heiminum var hinn
turnlausi sænski „Stridsvagn 103“,
eða Strv 103, sem hannaður var á
sjötta áratug síðustu aldar og var
búinn túrbínumótor. /HKr.
Lífræn hreinsistöð
• Fyrirferðalítil fullkomin
sambyggð skolphreinsistöð

• Uppfyllir ýtrustu kröfur um
gæði hreinsunar
• Engin rotþró eða siturlögn
25 ára ábyrgð
• Tæming seyru á þriggja til
fimm ára fresti
• Engir hreyfanlegir hlutir
• Stærðir frá 6 – 55 persónueiningar
Tunguhálsi 10 - 110 Reykjavík
Sími 517 2220 - petur@idnver.is

G
ra
fik
a
19
Gas hefur verið notað sem eldsneyti á ótrúlegustu farartæki:
Þotur, þyrlur og skriðdrekar hafa verið búin gasmótorum
Á tímum Sovétríkjanna gerðu Rússar tilraunir með að nota fljótandi (LNG)
gas sem eldsneyti á þessa Tupolev TU-155 farþegaþotu. Fór vélin í um 100
flugferðir á gasinu áður en henni var lagt. Eftir fall Sovétríkjanna var hætt
við áform um smíði á arftakanum, TU-156, sem átti að fara í loftið 1997.
Rússar hönnuðu á tíunda áratug síðustu aldar meðaldræga flutningaþotu
sem átti að ganga fyrir fljótandi gasi. Það var Tupolev TU-330. Verkefnið var
stöðvað um aldamótin vegna skorts á fjármagni.
Rússar eiga mikið af jarðgasi og hafa augljósan ávinning af því ef hægt er
að nota gas sem víðast, m.a. í flugi. Hafa þeir því m.a. gert tilraunir með að
fljúga þyrlunni Mi-8 á fljótandi gasi. Þessi tegund, sem fyrst var flogið 1961,
er sennilega mest framleidda þyrla heimsins og hafa yfir 17.000 eintök verið
smíðuð í nokkrum afbrigðum.
Hafnaryfirvöld í Cartangena á Spáni ákváðu að skipta sínum bílaflota yfir
í CNG gasbíla.
Skriðdrekinn T 80 er meðal þeirra ökutækja sem Rússar hafa keyrt á gasi.
Fyrsti gasknúni skriðdrekinn í heiminum er sagður vera hinn turnlausi sænski
„Stridsvagn 103“, eða Strv 103, sem hannaður var á sjötta áratug síðustu aldar.
The Blue Flame hraðakstursbíllinn notaði gas sem eldsneyti.
CASE vélskófla sem hönnuð var til að nota gas sem eldsneyti.