Bændablaðið - 24.09.2020, Qupperneq 24

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. september 202024
Verkefnið Bambahús byggir á
þeirri hugmyndafræði að virðis-
auka þau verðmæti sem finna má
í einnota umbúðum með megin-
áherslu á svokallaða bamba.
Bambar eru 1.000 lítra plasttankar
gerðir úr plasti og galvaníseruðu
járni. Í þeim eru fluttir inn alls
kyns vökvar, meðal annars til mat-
vælaframleiðslu. Aðstandendur
Bambahúsa hafa verið að gera
gróðurhús fyrir landsmenn með
áherslu á leik- og grunnskóla
landsins.
Jón Hafþór Marteinsson smíðaði
fyrsta Bambahúsið síðasta sumar þar
sem nýting á bömbum var í fyrirrúmi.
Bolungarvíkurkaupstaður fékk að
gjöf tvö hús fyrir verkefnið Fræ til
framtíðar, sem er tilraunaverkefni
í þeim tilgangi að vera með
samfélagsgróðurhús í bæjarfélaginu.
„Við erum í raun að setja
hugmyndir Jóns Hafþórs í form og
jarðbinda þær. Hann fer í hugarflugið
og kemur með stóru myndina. Við
lítum á þetta sem samfélagsverkefni
og byltingu í raun. Það að við getum
framleitt gróðurhús úr einnota
umbúðum og að fólk geti ræktað
sitt eigið grænmeti er mikilvægt
á þessum tímum sem við lifum
á núna,“ segir verkefnastýran
Charlotta Rós Sigmundsdóttir.
Allir hlutir nýttir
Jón Hafþór fékk hugmyndina árið
2014 og ákvað þá að senda öllum
Bolvíkingum bréf hvort áhugi væri
á því að vera með samfélagslegt
gróðurhús fyrir bæjarbúa.
„Í framhaldinu gerði ég gróðurhús
með börnunum mínum úr alls kyns
rusli frá bænum, meðal annars
gömlum vörubrettum, tunnum og
gleri. Eina sem var keypt voru
skrúfur og kítti. Þessar tilraunir
urðu svo kveikjan að hugmyndinni
að Bambahúsum. Síðan gekk ég með
þessa hugmynd í hausnum í fimm ár
því ég var alveg viss um að einhver
annar myndi taka þennan bolta á
lofti. En svo varð nú ekki, þannig
að ég bretti upp ermar og hófst
handa við smíði á Bambahúsi sem
var vel framkvæmanlegt,“ útskýrir
Jón Hafþór og bætir við:
„Það kostar á bilinu 5–8 þúsund
krónur að farga einum bamba ef
fara á með hann í úrvinnslustöð,
því eru innflytjendur fegnir ef
einhver vill taka þetta, því kostnaður
og kolefnisspor er ansi hátt ef
bambanum er fargað eða fluttur úr
landi. Okkar markmið í dag með
þessu verkefni er að engum bamba
verði fargað heldur séu allir hlutar
hans nýttir til hins ýtrasta.“
Verðum að nýta orkuna betur
Víða um allt land eru til bambar
í bakgörðum fyrirtækja og standa
oftast tómir. Þeir eru fluttir til
landsins í miklum mæli og eftir
notkun er þeim oftast fargað.
„Við erum því að skapa verðmæti
úr þessum umbúðum fyrir grænna
samfélag og sjáum fyrir að þetta
muni skapa samfélagslega byltingu
í umhverfisvernd. Einnig þar
sem markhópurinn eru skólar og
aðrar eins stofnanir snertir þetta
menntamál, lýðheilsu, fæðuöryggi
og atvinnusköpun. Í hvert 6,6 fm
gróðurhús þarf sjö bamba. Húsin eru
endingargóð, mjög veðurþolin og
sterk en einnig létt og auðflytjanleg,“
segir verkefnastýran Charlotta.
Nú þegar hafa nokkur Bambahús
verið afhent í skóla og leikskóla
og eru einnig farin að prýða garða
landsmanna.
„Við sjáum fram á mikla vit-
undarvakningu, sérstaklega eftir
að kórónakrísan skall á, varðandi
hvað maturinn okkar er mikils
virði. Okkar von er að Bambahúsin
muni starfa sem hringrás fyrir
samfélagið í heild. Rusl er í raun
verkefnalaus verðmæti. Við viljum
koma böndum á einnota umbúðir
á víð og dreif um landið sem virði
er í. Svo er til dæmis hægt að nýta
alls kyns affalshita í Bambahúsin.
Við verðum að nýta þessa orku
betur til að auka heilbrigði. Það er
nóg til af rafmagni og um að gera
að afhenda það til raunverulegra
eigenda. Hvað vilja stjórnvöld gera
við þessa orku í framtíðinni?“ spyr
Jón Hafþór.
Byggja Bambahús í Gufunesi
Bambahúsin hafa vakið verð skuldaða
athygli með þátttöku á Hönnunarmars
og opnu húsi á þjóð hátíðardaginn.
Einnig birtist viðtal við Jón Hafþór
í Landanum á Ríkissjónvarpinu svo
viðbrögðin létu ekki á sér standa.
„Nú hlaðast inn pantanir og
nýlega fengum við 600 fermetra
iðnaðarhúsnæði hjá Reykjavíkurborg
í Gufunesi í gegnum verkefnið
Skapandi Reykjavík. Þetta er
skemma í niðurníðslu svo nú tekur
við að hreinsa til og fínpússa hana
svo við getum farið að framleiða
Bambahús þar inni. Þannig að
nú getum við tekið næsta skref í
starfseminni og erum mjög spennt
fyrir því,“ útskýrir Charlotta og segir
jafnframt:
„Við viljum veita innspýtingu
í þessa nýju byltingu og vera
forsprakkar að þeirri útrás því þetta
er einnig hugmynd sem gæti náð
langt úti um allan heim. Við munum
ekki sækja um einkaleyfi heldur
lítum við svo á að við séum að reyna
að breyta áherslum í heiminum og
verður allt ferlið og teikningar opið
fyrir almenning á netinu.“
Jón Hafþór bætir síðan við:
„Gróðurhús sem gerð eru úr
bömbum eru einstök, þau taka
strax á endurvinnslu, nýsköpun,
verðmætasköpun, atvinnuþróun,
sjálfbærni, næringu, fæðuöryggi
og umhverfisvernd. Einnig
minnkar þessi starfsemi urðun og
förgun, eykur samvinnu og færir
landsmönnum máttinn til að útvega
sín eigin matvæli. Við hvetjum
landsmenn að taka þátt í þessari
grænu byltingu með okkur í einu
og öllu.“ /ehg
LÍF&STARF
„Gróðurhús sem gerð eru úr bömbum eru einstök, þau taka strax á endurvinnslu, nýsköpun, verðmætasköpun,
atvinnuþróun, sjálfbærni, næringu, fæðuöryggi og umhverfisvernd,“ segir Jón Hafþór Marteinsson, sem smíðar
Bambahús. Myndir / ehg
Breyta rusli í verðmæti
Kjartan Almar Kárason og Charlotta Rós Sigmundsdóttir eru verkefnastjórar
Bambahúsa, sem má nú sjá víða hjá leik- og grunnskólum ásamt í
einkagörðum fólks.
Hér eru sundurskornir bambar nýttir
sem gróðurker.
HLAÐVARP BÆNDABLAÐSINS
Hlaðvarpsþættir Ölmu Dóru Ríkarðsdóttur:
Konur í nýsköpun
Mánudaginn 14.
september kom út
glænýtt hlaðvarp,
Konur í nýsköp-
un. Í þáttunum
tekur Alma Dóra
Rík arðs dóttir, við-
skiptafræðingur
og meistaranemi í
kynjafræði, viðtöl
við áhrifakonur úr
n ý s k ö p u n a r u m -
hverfinu á Íslandi.
Viðtölin eru hluti
af rannsókn sem Alma
Dóra hefur unnið í
sumar hjá atvinnu-
vega- og nýsköpun-
arráðuneytinu. Efni
rannsóknarinnar er
staða og valdefling
kvenna til nýsköpunar út frá styrkja
úthlutunum úr nýsköpunarsjóðum
ráðuneytisins. Í kjölfarið vildi Alma
Dóra skoða betur reynsluheim, veg-
ferðir og þarfir kvenna sem lifa og
hrærast í nýsköpunarumhverfinu á
Íslandi.
„Ég hafði því samband við 16
konur sem allar tengjast nýsköpun á
einn eða annan hátt og bauð þeim í
viðtöl. Þetta hefur verið skemmtilegt
ferli og gaman að kynnast þessum
framúrskarandi konum. Þeirra innsýn
í nýsköpunarumhverfið á Íslandi hefur
verið ómetanlegt fyrir rannsóknina
mína. Mig grunaði þó líka að þetta
væri áhugavert efni fyrir fólk sem
hefur áhrif á nýsköpun, fjölbreytni
og jöfnum tækifærum kynjanna. Ég
ákvað því að taka viðtölin upp og
gefa þau út sem hlaðvarpið Konur í
nýsköpun.“
Hlaðvarpið Konur í nýsköpun mun
koma út einu sinni í viku á mánudög-
um. Þættirnir eru um 30 mínútur að
lengd og verður nýr viðmælandi í
hverjum þætti.
Birtast líka á hlaðvarpsstreymi
Bændablaðsins
Hægt verður að nálgast hlaðvarpið
undir Konur í nýsköpun á helstu
streymisveitum, á vefsíðu atvinnu-
vega- og nýsköpunarráðuneytisins,
hjá Flóru útgáfu og í hlaðvarpsstreymi
Bændablaðsins. Einnig mun Alma
Dóra birta áhugavert efni tengt rann-
sókninni á Instagram-reikningi sínum,
@almadora.
Meðal viðmælenda Ölmu Dóru
eru; Huld Magnúsdóttir, fram kvæmd-
stjóri Nýsköpunarsjóðs atvinnulífs-
ins, Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir,
framkvæmdastjóri Kara Connect,
Stefanía Bjarney Ólafsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Avo, Jenný Ruth
Hrafnsdóttir, meðstofnandi og
vísisfjárfestir hjá Crowberry capi-
tal, Salóme Guðmundsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Icelandic startups, og
fulltrúar ný sköpunarsjóða ráðuneyt-
isins og háskólanna.
Ræddi við Þórdísi Kolbrúnu
Reykfjörð Gylfadóttur
Fyrsti viðmælandi Ölmu Dóru var
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir
ferðamála-, iðnaðar- og nýsköpun-
arráðherra.
Í viðtalinu ræða þær um vegferð
Þórdísar sem leiddu hana í ráðherra-
stól, yngst kvenna og næstyngst í
sögunni. Þórdís talaði um mikilvægi
þess að bæði sækjast eftir tækifærun-
um og grípa þau þegar þau gefast og
hvernig sýn hennar er á nýsköpunar-
landið Ísland til framtíðar.
Þegar nýsköpunarlandið 2030
barst í tal hafði Þórdís þetta að segja:
„Það væri fjölbreytt samfélag þar
sem fólk getur búið hvar sem er, þar
sem við leggjum áherslu á þekkingar-
greinar, þar sem er öll flóran af frum-
kvöðlafyrirtækjum, sprotum, meðal-
stórum og stórum fyrirtækjum. Fólk er
óhrætt við að skipta um starfsvettvang
og nýsköpun er miklu meiri hjá hinu
opinbera en hún er í dag.“
Fyrsti viðmælandi Ölmu Dóru var Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir
ferðamála-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra.
Bænda
8. október