Morgunblaðið - 04.06.2020, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar sú hug-mynd komfram að
skrifa út ferða-
ávísun á alla Íslend-
inga 18 ára og eldri
sýndist sitt hverj-
um. Eitt virtist þó víst og það var
að þetta yrði nokkuð einfalt.
Hver og einn fengi fimm þúsund
krónur og gæti notað það til að
ferðast um landið. Upphæðin
væri nokkurs konar hvatning til
að ferðast þótt ljóst væri að hún
myndi tæplega ráða úrslitum.
Það ætti ekki að vera flókið.
Og þó.
Eins og sést hér til hliðar er
ekkert svo einfalt að ekki sé hægt
að flækja það. Spurt er hvort
miða eigi við afmælisdag eða fæð-
ingarár við útgáfu ávísunarinnar.
Þeir sem leigja út útilegu- og
göngubúnað furða sig á að þeir
falli ekki undir skilgreiningu lag-
anna um ferðaávísanirnar, fyrst
þær eigi að mega nota á bílaleig-
um.
Svo eru auðvitað þeir, sem
vilja hækka ávísanirnar þannig
að fleiri fari af stað og fólk eyði
meiru.
Þar mun þó ekki nánasar-
háttur yfirvalda ráða för, heldur
er enn og aftur við Evrópusam-
bandið að sakast og regluverkið á
Evrópska efnahagssvæðinu.
Ferðaávísunin fellur vitaskuld
undir skilgreininguna um ríkis-
styrk.
Þetta þýðir ekki bara að passa
þurfi að hver og einn ein-
staklingur fái ekki of háa ávísun.
Einnig þarf að setja þak á hvað
hvert fyrirtæki
megi taka við hárri
upphæð.
Þakið er almennt
miðað við 100 millj-
ónir króna, en 25
milljónir hafi fyrir-
tæki verið í rekstrarerfiðleikum
um áramótin síðustu. Stjórn-
endur fyrirtækja í erfiðleikum
hljóta að furða sig á þessu og
spyrja hvort ekki væri nær að
snúa þessu við því einmitt þau
þurfi á peningunum að halda.
Fyrir vikið þarf að koma á
greiðslumiðlunarkerfi til að
halda utan um hvað miklir pen-
ingar hafi runnið til hvers fyrir-
tækis til að passa að þau fari ekki
yfir þakið.
Þarna fer málið að flækjast
fyrir alvöru. Allt í einu er einföld
hugmynd farin að vinda upp á
sig. Farið er að ræða eftirlit og
þegar orð á borð við greiðslu-
miðlunarkerfi skjóta upp koll-
inum er ljóst að málið er farið að
vinda upp á sig. Einhverjir þurfa
að smíða slíkt kerfi, aðrir þurfa
að mata það og fylgjast með því.
Hér er jafnvel kominn vísir að
nýrri stofnun. Brátt verður búið
að nefna hana Ferðagjafastofu
og hún farin að lúta lögmálum
skrifræðisins um útþenslu og
kröfur um aukin fjárframlög og
láti einhver sér detta í hug að
kannski mætti nú leggja hana
niður munu þegar heyrast köll
um að nýfrjálshyggjunni haldi
engin bönd.
En þangað erum við ekki kom-
in enn, enda er hugmyndin ein-
föld.
Það virðist
ekki hlaupið að
því að gefa út
ferðaávísanir}
Einfalt verður flókið
Þegar Berlínar-múrinn féll og
járntjaldið liðaðist í
sundur árið 1989
með þeim afleið-
ingum að Sovét-
ríkin leystust upp var ráða-
mönnum í Peking ekki rótt. Þeir
höfðu mestu óbeit á linkind
Míkhaíls Gorbatsjovs og voru
staðráðnir í að sæta ekki sömu
örlögum. Þegar mótmæli hófust
í Kína gegn einræði kommún-
istaflokksins var brugðist hart
við og vopn dregin úr slíðrum. Í
dag er þess minnst að 31 ár er
liðið frá blóðbaðinu á Torgi hins
himneska friðar.
Þess er þó ekki minnst alls
staðar. Í Kína er hvergi minnst
á atlöguna gegn mótmælendum
þessa örlagaríku daga. Atburð-
anna er ekki getið í kínverskum
ferðahandbókum. Kínversk
stjórnvöld vildu helst að þeir
féllu í gleymskunnar dá og rit-
skoða alla umræðu um þá af
hörku.
Í Hong Kong hefur blóðs-
úthellinganna á Torgi hins
himneska friðar verið minnst
árlega í 30 ár. 4. júní ár hvert
hefur fjöldi manns safnast sam-
an og kveikt á kert-
um í minningu
þeirra sem létu
lífið. Hong Kong
hefur verið eini
staðurinn í Kína
þar sem slíkar minningar-
athafnir hafa farið fram. Nú
hefur lögreglan í Hong Kong
bannað minningarathöfnina í
dag. Sú ástæða er gefin upp
með vísun í kórónuveiruna að
lífi og heilsu almennings yrði
stefnt í hættu. Skipuleggjendur
athafnarinnar segja að þetta sé
yfirskin. Hong Kong hefur
sloppið vel frá faraldrinum og
barir, veitingastaðir, líkams-
ræktarstöðvar og kvikmynda-
hús hafa verið opnuð og skóla-
hald hafið á ný. Þeir spyrja
hvernig á því standi að það sé í
lagi, en ekki megi halda minn-
ingarathöfn undir berum himni.
Kínversk stjórnvöld reyna
smátt og smátt að draga úr sér-
stöðu Hong Kong. Þeir sem
vilja halda í þá sérstöðu sjá fulla
ástæðu til að minna á atburðina
1989. Það má búast við því að
þótt minningarathöfnin hafi
verið bönnuð verði víða kveikt á
kertum í Hong Kong í dag.
Búast má við að víða
verði tendruð kerti
í Hong Kong í dag}
Minningarathöfn bönnuð
R
íkisstjórnin hefur lagt sig alla
fram við að hjálpa heimilum og
fyrirtækjum að komast í gegn-
um öldurótið sem skapast hefur
af völdum heimsfaraldurs CO-
VID-19. Áhersla hefur verið lögð á að verja
störf og afkomu almennings.
Einn liður í aðgerðum ríkisstjórnarinnar
lýtur að því að koma líflínu til fyrirtækja sem
orðið hafa fyrir tekjuhruni. Heil atvinnugrein
– ferðaþjónustan – hefur nánast lagst á hlið-
ina. Tekjusamdráttur fjölmargra fyrirtækja
er vel yfir 75% á milli ára. Það er því nauð-
synlegt að skapa fyrirtækjum í þessum að-
stæðum skjól til uppbyggingar; rétt eins og
skipi sem tekið er í slipp til viðgerða og við-
halds.
Ég hef mælt fyrir frumvarpi á Alþingi sem
felur í sér tímabundið úrræði – greiðsluskjól
– handa fyrirtækjum í sérstakri neyð vegna faraldurs-
ins. Að uppfylltum ákveðnum skilyrðum geta þau fengið
greiðsluskjól í áföngum í allt að ár. Heimildin er veitt
strax og hún berst héraðsdómi. Fyrirtæki í greiðslu-
skjóli fá tækifæri til að semja við kröfuhafa með full-
tingi sérstaks aðstoðarmanns. Þar er um að ræða lög-
mann eða löggiltan endurskoðanda sem fyrirtækið
tilnefnir sjálft sér til aðstoðar en héraðsdómur stað-
festir.
Frumvarpið veitir fyrirtækjum vernd gegn öllum inn-
heimtu- og þvingunarúrræðum og skiptir þá ekki máli
hvort kröfuhafi er einkaaðili, ríki eða sveitar-
félag. Greiðsluskjóli getur lokið án frekari
aðgerða með því að starfsemi fyrirtækis
kemst í rétt horf. Fyrirtæki getur einnig náð
frjálsum samningum við kröfuhafa. Þá verð-
ur unnt samkvæmt frumvarpinu að koma á
nauðasamningi með tiltölulega einfaldri að-
gerð. Þá er einungis nauðsynlegt að umsjón-
armaður samþykki nauðasamninginn og að
héraðsdómur staðfesti hann – ekki þarf að
fara í atkvæðagreiðslu meðal kröfuhafa.
Með þessu frumvarpi verður komist hjá
mögulegum gjaldþrotum fyrirtækja sem
hefðu, í eðlilegu árferði, séð fram á rekstur
til framtíðar. Það er samfélaginu nauðsyn-
legt að halda lífi í þannig fyrirtækjum, þann-
ig tryggjum við áfram störf og hagvöxt. Rétt
er að undirstrika að hér er um tímabundið
ákvæði að ræða tengt hinu sérstaka neyðar-
ástandi og tengist þeim óvæntu aðstæðum sem við
búum nú við. Vonandi nýtist úrræðið sem flestum fyrir-
tækjum í vanda þannig að þau verði tilbúin þegar á
reynir og full starfsemi geti hafist að nýju.
Það er hlutverk þeirra stjórnmálamanna sem fara
með völd í landinu að sýna ábyrgð og festu í því ástandi
sem nú ríkir og boða lausnamiðaðar aðgerðir. Það er
gert með þessu frumvarpi sem gagnast fyrirtækjum til
lengri tíma. aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Fyrirtæki komist í skjól
Höfundur er dómsmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Auðvitað eru ýmis sjónarmiðsem koma upp. Nú síðastathugasemd frá ÞjóðskráÍslands, það eru þarna at-
riði sem þarf að slípa til,“ segir
Skarphéðinn Berg Steinarsson
ferðamálastjóri.
Frumvarp um ferðagjöf stjórn-
valda er nú í meðförum Alþingis en
stefnt er að því að ferðagjöfin komist
í gagnið fyrri hlutann í júní. Kynn-
ingarátak um ferðalög innanlands er
þegar hafið.
Í umsögnum um frumvarpið
hafa komið fram ýmsar ábendingar,
athugasemdir og gagnrýni á fram-
kvæmd ferðagjafarinnar. Sem kunn-
ugt er fær hver einstaklingur, 18 ára
og eldri með íslenska kennitölu,
fimm þúsund króna rafræna ávísun
sem nýta má á hótelum, afþreying-
arfyrirtækjum, veitingastöðum, bíla-
leigum og víðar.
Þjóðskrá Íslands bendir á að
frumvarpið sé frekar óljóst um það
hvort miða eigi við 18 ára afmælis-
dag eða hvort miða eigi við alla þá
sem fæddir eru 2002 eða fyrr. „Taka
þarf allan vafa af um hvort allir eigi
að njóta ferðagjafar óháð því hvort
einstaklingur er skráður í þjóðskrá
eða á kerfiskennitöluskrá. Jafnframt
þarf að hafa í huga hvort skilyrðið sé
að einstaklingurinn hafi fasta búsetu
á Íslandi,“ segir í umsögn Þjóðskrár.
Verði minnst 15 þúsund
Samtök ferðaþjónustunnar
segja í umsögn sinni að mikilvægt sé
að undirstrika að ferðagjöfina eigi að
nota til greiðslu hjá einkafyrir-
tækjum en ekki hjá fyrirtækjum og
stofnunum í eigu ríkis eða sveitar-
félaga. Samtökin leggja auk þess til
að ferðagjöfin verði hækkuð í minnst
15 þúsund krónur. „Því hærri sem
ferðagjöfin er því líklegra er að
ferðalangurinn fari lengra, geri
meira og fari jafnvel oftar að ferðast.
Að endingu myndi ferðalangurinn
setja meira fjármagn í hagkerfið því
meira sem hann fær í ferðagjöf. Því
hærri sem ferðagjöfin er aukast lík-
ur á að ferðalangur sem búsettur er í
Reykjavík fari lengra út á land til að
eyða sinni ferðagjöf og þá einnig sín-
um eigin fjármunum. Hærri ferða-
gjöf þýðir þannig mögulega aukna
hagsæld fyrir fyrirtæki á lands-
byggðinni,“ segir í umsögninni.
Samband íslenskra sveitar-
félaga bendir á að síðustu ár hafi
verið unnið markvisst að því að
byggja upp ferðaþjónustu á heils-
ársgrunni um allt land. Víða sé lögð
áhersla á sérhæfða vetrarferðaþjón-
ustu. „Til að gæta jafnræðis milli
bæði landshluta og ferðaþjónustu-
aðila leggur sambandið til að gild-
istími ferðagjafarinnar verði lengdur
þannig að hún gildi til 31. maí 2021.“
Gildir ekki um útilegubúnað
Stefán Á. Magnússon, eigandi
Iceland Camping Equipment, bendir
á að leiga á útilegubúnaði og göngu-
búnaði falli ekki undir skilgreiningu
laganna um ferðagjöf þótt um ferða-
þjónusturekstur sé að ræða. „Með
sömu rökum og ráðuneytið notar
mætti segja að leiga á bílum ætti
ekki heyra undir frumvarpið þar
sem bílaumboð eru til í landinu sem
selja bíla. Einnig er ljóst að margar
bílaleigur leigja oftar en ekki
GPS-tæki, borð, stóla og
jafnvel tjöld með sínum
bílaleigubílum, sem fellur
undir skilyrði nýja frum-
varpsins,“ skrifar Stefán og
bendir á að fá fyrirtæki
sérhæfi sig í leigu á
búnaði. Hægur vandi
ætti að vera að fella
þau undir lög um
ferðagjöf.
Skiptar skoðanir um
upphæð og gildistíma
Þegar ferðagjöfin var kynnt kom
fram að hámark yrði sett á þá
upphæð sem hvert fyrirtæki má
taka við. Almennt sé það 100
milljónir króna en 25 milljónir
hafi fyrirtækið verið metið í
rekstrarerfiðleikum um síðustu
áramót.
Skarphéðinn Berg Steinars-
son ferðamálastjóri segir að
greiðslumiðlunarkerfi muni
halda utan um greiðslur til fyr-
irtækja. Þegar fyrirtæki nálgist
25 milljóna þakið sé yfirvöldum
gert viðvart og hægt sé að kanna
grundvöll fyrir frekari greiðslum.
„Þetta varðar lagaákvæði sem
tengjast ríkisstyrkjareglum EES.
Það eru takmarkanir á því hvern-
ig ríkið getur greitt peninga og
þess vegna þarf að taka á
þessu svona. En við gerum
nú ekki ráð fyrir að
þetta verði mörg
fyrirtæki sem fari
yfir þessa upp-
hæð.“
Takmörk á
ríkisstyrkjum
ÞAK Á FERÐAGJÖFINNI
Skarphéðinn Berg
Steinarsson
Morgunblaðið/Eggert
Sumarfrí Þeir sem hyggja á ferðalög um landið í sumar fá fimm þúsund
króna ferðagjöf frá ríkinu. Hana má nota á bílaleigum og veitingastöðum.