Studia Islandica - 01.06.1983, Side 11

1. INNGANGUR
1. Það er athyglisvert, hve mikið er um yfirnáttúrleg
efni í íslendingasögunum, sem annars eru taldar einkenn-
ast af raunsæilegri frásögn. M.a. koma afturgöngur og
reimleikar víða fyrir í sögunum. 1 hinum eldri sögum er
það mest áberandi í Laxdælu og Eyrbyggju. Hvergi í
Islendingasögunum er þó svo margbrotin og framandleg
frásögn af slíku sem í frásögn Eyrbyggju af Fróðárundrum
(hér: Fróðánmdraþáttur), sem er viðfangsefni þessarar
ritgerðar.1)
Enda þótt Fróðárundrin falli að nokkru að frásagnarhefð
draugasagna2) í Islendingasögunum eru þau þó sérstæð í
ýmsum atriðum, þótt hér verði aðeins sum helstu atriðin
talin. M.a. eru ástæður undranna einstæðar, þ.e. að ekki
var fylgt fyrirmælum um að brenna rekkjubúnað eftir lát
eigandans. Sú aðferð að koma af afturgöngum með form-
legum dómi yfir þeim kemur ekki heldur víðar fyrir, og
kristnar athafnir skipa hærri sess við að koma af reim-
leikum en víðast annars staðar. (Sjá Klare 1933-34, 53-
54). Fyrirboðar eins og í Fróðárundraþætti koma ann-
ars yfirleitt ekki fyrir í draugasögum Islendingasagna, þótt
draugagangur sé að vísu stundum sjálfur fyrirboði. Urðar-
máni kemur aðeins fyrir hér í fomritunum. Það er og
einstætt að dauður maður eldi mat ofan í lifandi. Og skreið-
aræta með rófu kemur ekki fyrir annars staðar. Fróðár-
undur standa sannarlega undir nafni.
1 ritgerð þessari verður leitast við að skýra nokkuð frá-
sögnina af undrunum með hliðsjón af hugmyndum sem
uppi voru á ritunartíma Eyrbyggju. Hugmyndaheimur