Rit Mógilsár - 2013, Blaðsíða 35

Rit Mógilsár 27/2012 35

blómgast svo snemma að frost
skemmir oft blómreklana. Rekla-
sveppur (Taphrina alni) herjar einnig
oft á fræreklana, en yfirleitt er hægt
að safna nægu fræi af sýktum trjám.
Ekki þarf að óttast að sveppurinn
leggist á fræplöntur af slíku fræi.
Gráölur gefur af sér góðan smíðavið,
en sjaldan fást af honum beinir
stofnar. Hann hentar einnig mjög vel
í skjólbelti og er kjörið að nota hann
þar með hávöxnum trjám eins og
ösp eða greni.
Blæölur
Þessi tegund er náskyld gráöl en vex
í Norður-Ameríku (Wikipedia, 2012).
Hún er nú oft talin undirtegund
gráöls. Kvæmi af blæöl voru í
kvæmatilrauninni sem áður var getið
um og nú þyrfti að gera úttekt á
þeim. Enn er ekki vitað hvort þessi
tegund hefur eitthvað fram yfir grá-
ölinn.
Rauðölur (svartölur)
Þessi tegund er stórvaxnari og
yfirleitt beinvaxnari en gráölur og
hentar því vel sem skógræktartré. Í
Evrópu liggur útbreiðslusvæði
tegundarinnar sunnar en gráöls sem
þýðir að rauðölur gerir meiri kröfur
til sumarhita. Hér á landi er samt
hægt að rækta rauðöl þar sem
veðurskilyrði eru góð, en hann
virðist vaxa hægar en gráölur.
Erlendis vex rauðölur víða í mjög
blautu landi, en hætt er við að
jarðvegskuldi í íslensku votlendi gæti
háð vexti hans. Með hlýnandi veður-
fari verður þessi tegund vafalítið
verðmæt í skógrækt því að viðurinn
er rómaður fyrir gæði. Ending
viðarins er sérlega góð í vatni og
vatnsósa jarðvegi, og þess vegna
eru stólpar úr rauðölsviði víða
notaðir í undirstöður húsa og
bryggjur. Lög sem skylda skógar-
eigendur til þess að planta lauftrjám
með barrtrjám í skóga hafa stuðlað
að ræktun rauðöls erlendis og í
Skotlandi og á Írlandi er talsvert
gróðursett af rauðöl.
Hér á landi þarf nauðsynlega að
stofna til kvæmatilrauna með rauðöl
á völdum stöðum. Noregur og
Skotland eru þau lönd þar sem
vænlegast er að leita fanga með fræ.
Ryðölur (rauðölur)
Ryðölur vex í Norður-Ameríku
vestanverðri og nær útbreiðslusvæði
hans til syðsta hluta Alaska
(Wikipedia, 2012). Útbreiðslan er
hafræn. Þessi tegund mun vera
stórvöxnust allra elritegunda og
getur vaxið mjög hratt.
Til eru tré af þessari tegund hér á
landi og líkur eru á að í framtíðinni
verði unnt að nýta hana í skógrækt,
einkum á sunnanverðu landinu þar
sem loftslag er hafrænt.
Runnkenndar tegundir til
landgræðslu
Runnkendar tegundir (nú taldar
deilitegundir) sem hér hafa verið
prófaðar eru:
grænölur frá Alaska (A. viridis
ssp. crispa),
3. mynd. Skoskur rauðölur á Mógilsá
(Ljósm. Halldór Sverrisson).