Rit Mógilsár - 2013, Qupperneq 43

Rit Mógilsár 27/2012 43

var út í þessar kynbætur er að
erlendis byggist ræktun aspa mest á
blendingum sem sýna aukna
vaxtargetu miðað við hreinar teg-
undir (Ceulemans, 1990). Auk þess
er mótstaða gegn sjúkdómum oft
fengin með þessum hætti. Auðvelt er
að víxla saman mörgum aspar-
tegundum vegna þess að allar aspir
hafa sama litningafjölda (Stettler et
al, 1996). Aspir verða snemma
kynþroska miðað við margar aðrar
trjátegundir, sem flýtir fyrir kyn-
bótum. Vitað var að klónar sem
framleiddir eru til notkunar á megin-
landi Evrópu og í Ameríku eru ekki
aðlagaðir íslensku veðurfari. Ef
nokkur von átti að vera í að nota
blendinga á Íslandi var aðeins sú leið
fær að framleiða þá úr íslenskum
efniviði að hluta. Fengnar voru
kvenkyns blómgreinar af sléttuösp
frá Belgíu sem ættuð var frá tveimur
af nyrstu fylkjum Bandaríkjanna.
Kvenblómin voru frævuð með blöndu
af frjódufti frá alaskaasparklónunum
´Vigfúsi´og ´Hauki´ en þeir klónar
voru einnig notaðir sem feður í
alaskaasparvíxlununum sem fyrr var
sagt frá. Afkvæmin urðu hátt í fjögur
hundruð. Þeim var plantað á Mógilsá
síðsumars árið 2007 og teknir af
þeim græðlingar vorið 2008 sem
plantað var í annan reit. Fljótt kom í
ljós að rúmur helmingur klónanna
var viðkvæmur fyrir ryði og kól fyrir
vikið nánast niður í rót. Talsverður
fjöldi klóna var hins vegar algerlega
laus við ryð og kól alls ekki. Nokkrir
klónanna eru lítillega móttækilegir
fyrir ryði og kelur ekki, en ryðið
dregur augsýnilega úr vexti þeirra.
Vaxtargeta margra af blendingunum
er með ólíkindum mikil, en ljóst er
að þeir taka áhættu með því að vaxa
mun lengur fram á haustið en
alaskaöspin. Á Mógilsá hefur þetta
4. mynd. Asparblendingar. Myndin til vinstri sýnir ösp eftir 2 vaxtartímabil. Myndin til
hægri sýnir tré á Mógilsá sem plantað var út 2007, en sú mynd er tekin vorið 2012.
Hæstu trén hafa náð 4 m hæð á 5 árum (Ljósm. Halldór Sverrisson).