Morgunblaðið - 03.06.2021, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 2021
Imac strigaskór
Stærðir: 37-42
13.594.- / 16.995.-
Imac strigaskór
Stærðir: 37-42
13.594.- / 16.995.-
KAUPHLAUP
Í SMÁRALIND 3.-7. JÚNÍ!
Imac sandalar
Stærðir: 37-42
10.396.- / 12.995.-
Imac sandalar
Stærðir: 37-42
10.396.- / 12.995.-
SMÁRALIND - SKÓR.IS
S K Ó V E R S L U N
STEINAR WAAGE
AF ÖLLUM SKÓM FRÁ
VAGABOND
MARCOTOZZI
SKECHERS
PUMA
RIEKER
IMAC
20%
SVIÐSLJÓS
Ómar Garðarsson
Vestmannaeyjum
Tilviljun eða tilviljun ekki? Nú er
verið að dusta rykið af hugmynd
sem Þorbjörn Sigurgeirsson jarð-
fræðingur fékk þegar hann var að
borða saltfisk með hamsatólg. Þá
stóð gosið í Surtsey sem hófst
haustið 1963 sem hæst. Hann situr
við matarborðið heima hjá sér og
sér að feitin lýtur sömu lögmálum
og bráðið hraun. Storknar eftir
því sem hún rennur lengra. Það
kviknar hugmynd. Má hægja á og
jafnvel stöðva hraun með því að
dæla á það vatni eða sjó?
Fyrst var þetta reynt í litlum
mæli í Surtsey og svo í stórum stíl
á Heimaey í gosinu 1973. Þá tókst
að bjarga miklum verðmætum og
sjálfri höfninni, lífæð Vestmanna-
eyja.
Nú tæplega hálfri öld seinna er
skoðað hvort bjarga megi verð-
mætum á Reykjanesi, fari hraun
frá Geldingadölum að ógna mann-
virkjum. Líka ef byrjar að gjósa
nærri byggð og lykilinnviðir eins
og orkuverið í Svartsengi verða í
hættu.
Á laugardag verður frumsýnd í
Vestmannaeyjum myndin Eldhug-
arnir, gluggi vonarinnar sem segir
sögu Heimaeyjargossins með
áherslu á hraunkælinguna. Brunn-
ur sem vísindamenn og aðrir geta
sótt í þegar taka á ákvarðanir um
hvað gera skal ógni hraun verð-
mætum á Reykjanesi eða annars
staðar á landinu.
Öflugur hópur
Heimildarmyndin Eldhugarnir
fjallar um Vestmannaeyjagosið ár-
ið 1973, hætturnar sem það hafði í
för með sér og árangursríkt
björgunarstarf heimamanna. Að
henni standa öflugir menn með
víðtæka reynslu. Sögumaður er
Gísli Pálsson, mannfræðingur og
rithöfundur sem fæddist og ólst
upp í Vestmannaeyjum. Með hon-
um eru Valdimar Leifsson, marg-
reyndur kvikmyndagerðarmaður
og leikstjóri, og Ari Trausti Guð-
mundsson, jarðfræðingur og þing-
maður, og saman skrifa þeir þrír
handritið.
Eldhugarnir sem rætt er við í
myndinni varpa ljósi á þetta ein-
staka verkefni og þær áskoranir
sem því fylgdu. Meðal annars er
rætt við Arnar Sigurmundsson,
Hólmfríði Sigurðardóttur, Írisi
Róbertsdóttur, Ragnar Baldvins-
son, Sigrúnu Sigurgeirsdóttur,
Sigurð Þ. Jónsson, Svanhildi
Gísladóttur, Svavar Steingrímsson
og Pál Zóphóníasson, sem þá var
bæjartæknifræðingur og síðar
bæjarstjóri sem öll hafa sína sýn
á það sem gerðist. Þá er brugðið
upp mynd af fyrsta bæjarstjórn-
arfundi í gosinu þar sem Páll
Magnússon alþingismaður bregð-
ur sér í hlutverk föður síns,
Magnúsar Magnússonar bæjar-
stjóra.
Í myndinni, sem Valdimar stýr-
ir og framleiðir á vegum Lífs-
myndar, ferðast Gísli um æsku-
slóðirnar á Heimaey í fylgd eins
eldhuganna, frænda síns Sigurðar
Óskarssonar sem er öllum hnútum
kunnugur og fylgir sögumanni á
fund mannanna sem glímdu við
það verkefni að kæla hraun-
strauminn frá eldfjallinu í því
skyni að bjarga byggðinni og
höfninni. Gísli fléttar inn í frá-
sögnina hugleiðingum sínum um
umhverfisvanda mannkyns á tím-
um hamfarahlýnunar.
Ráðist gegn vánni
Nú, eins og í björgunarstarfinu
í gosinu, veltur mikið á að sam-
Ljósmynd/Gísli Pálsson
Viðmælandi Sigurður Óskarsson var meðal þeirra sem börðust við hraunflæðið vorið 1973.
Ljósmynd/Valdimar Leifsson
Tökumaður Valdimar Leifsson við tökur í Vestmannaeyjum. Hann leikstýrði einnig myndinni.
Hamsatólgin kveikti hugmynd
- Heimildarmyndin Eldhugarnir: Gluggi vonarinnar frumsýnd í Eyjum um helgina - Fjallar um
baráttuna við hraunið í Heimaeyjargosinu 1973 þegar kælingu var beitt til að stöðva rennslið
Ljósmynd/Ragnar Th. Sigurðsson
Eldhugar Aðstandendur myndarinnar um Heimaeyjargosið á toppi Eldfells. Frá vinstri eru Ari Trausti Guðmunds-
son, Gísli Pálsson, Ragnar Th. Sigurðsson, Ásdís Gissurardóttir, Valdimar Leifsson og Bryndís Kristjánsdóttir.