Þjóðmál - 01.09.2018, Blaðsíða 63

ÞJÓÐMÁL Haust 2018 61
Konur í einræðisklóm eftir Margarethe Buber­
Neumann lýsir lífi hennar frá því að hún flýði
undan nasismanum til Rússlands, var hand­
tekin í hreinsunum Stalíns og send í þrælk­
unar búðir en síðan afhent nasistum eftir að
Stalín og Hitler höfðu gert griðasáttmála sinn
í ágúst 1939. El campesino er eftir Valentín
González, sem var herforingi lýðveldissinna
í spænska borgarastríðinu og flýði síðan til
Rússlands. Þar var hann sendur í fangabúðir
fyrir ógætileg ummæli sín um ráðamenn, og
slapp hann þaðan á ævintýralegan hátt eftir
mikinn jarðskjálfta í Ashkabad.
Nytsamur sakleysingi eftir norska sjómanninn
Otto Larsen er um vist hans í rússneskum
þrælkunar búðum fyrir engar sakir, en hann
var látinn laus eftir dauða Stalíns 1953 og
komst aftur til heimalands síns. Hin nýja stétt
eftir Milovan Djilas, sem var einn af ráða­
mönnum Júgóslavíu, er um afskræmingu
kommúnismans, þegar hann breyttist úr
hreyfingu í stofnun. Með valdatöku kommún­
ista tók aðeins ný valdastétt við af gamalli.
Villtir svanir eftir Jung Chang er um þrjár
kynslóðir kvenna í Kína og reynslu höfundar­
ins af kínversku menningarbyltingunni.
Maó: Sagan ókunna er eftir Jung Chang
og mann hennar, enska sagnfræðinginn
Jon Halliday. Þar rekja þau sögu Maós,
hins miskunnarlausa alræðisherra Kína, og
afhjúpa margar goðsagnir um hann. Svartbók
kommúnismans kom fyrst út á frönsku 1997,
og var prófessor Stéphane Courtois ritstjóri
hennar. Var þar reynt að segja sögu kommún­
ismans eftir bestu fáanlegu heimildum, en
sumar þeirra komu í ljós eftir að Ráðstjórnar­
ríkin liðuðust í sundur 1991. Telur Courtois
að um hundrað milljónir manna hafi dáið af
völdum kommúnismans, ýmist úr hungri og
vosbúð eða verið drepnir. Eru þá ótalin mörg
hundruð milljóna manna sem þurftu að búa
við kúgun kommúnista í þögulli angist.
Í lok skýrslu sinnar gagnrýnir Hannes hlut­
drægni vinstrisinnaðra sagnfræðinga á Íslandi.
Þeir Gunnar Karlsson og Sigurður Ragnars­
son verja til dæmis tíu línum í kennslubók
fyrir framhaldsskóla í lýsingu á framgöngu
Josephs McCarthys í Banda ríkjunum um
og eftir 1950, en minnast ekki á hungur s­
neyðina í Úkraínu 1932–1933, sem kostaði
sex milljónir mannslífa. Þeir segja aðeins að
samyrkjan sem Stalín neyddi upp á bændur
með þessum óskaplegu afleiðingum hafi
verið „í óþökk“ þeirra.
Í öllum kommúnistaríkjum var aðeins til einn Flokkur og einn Sannleikur. Þeir sem ekki þrömmuðu áleiðis með
stjórnvöldum voru sveltir til bana, skotnir, fangelsaðir eða neyddir til að þegja og hlýða. Ljósm. Bundesarchiv.