Þjóðmál - 01.09.2018, Blaðsíða 31

ÞJÓÐMÁL Haust 2018 29
Þó svo að allar hagtölur séu jákvæðar er
nokkur spenna í hagkerfinu. Óraunhæfar
kröfur lítils hóps innan verkalýðshreyfingar­
innar geta hæglega komið atvinnulífinu í
uppnám enda hafa laun hækkað umtalsvert
á undanförnum árum, ríkisútgjöld halda
áfram að aukast (um rúman milljarð á viku sé
miðað við nýlagt fjárlagafrumvarp) og gengi
krónunnar heldur áfram að sveiflast.
Þetta er aðeins rifjað upp í grófum dráttum til
að minna á að bæði einstaklingar og fyrirtæki
þurfa, ólíkt hinu opinbera, sífellt að laga sig
að breyttum aðstæðum. Á góðæristímum er
hægt að leyfa sér ýmislegt sem ekki var hægt
áður, en þegar sverfir að þarf að bregðast við
því með ýmsum hætti.
Það væri til að æra óstöðugan að ætla sér að
fara yfir öll eftirmál hrunsins, s.s. stjórnlagaráð
og galnar kröfur um breytta stjórnar skrá og
á annað hundrað breytingar á skattkerfinu
(sem flestar fela í sér hækkun skatta), svo
ekki sé minnst á þá sem hafa þrifist á því að
viðhalda reiðinni og biturðinni sem einkennir
svo margt í þjóðfélags umræð unni. Hér varð
hrun er setning sem við höfum oft fengið að
heyra síðastliðinn áratug og sjálfsagt verður
hún mikið rifjuð upp nú í október.
Ríkið blómstrar
Sem fyrr segir þurfa bæði einstaklingar og
fyrirtæki að bregðast við og sífellt að laga sig
að breyttum aðstæðum. Það er ekkert annað
í boði ætli menn sér að lifa af. Þetta á þó ekki
við um ríkið; það er alltaf passað upp á ríkið.
Starfsmönnum ríkisins fjölgaði um 1.500 í
fyrra og ríkið greiðir nú hæstu meðallaun í
landinu. Það er ekkert sem bendir til annars
en að þessi þróun haldi áfram.
Einn er sá iðnaður, ef þannig má að orði
komast, sem hefur fengið að blómstra eftir
hrun. Það er það sem kalla má eftirlitsiðnaður
ríkisins. Á þeim áratug sem liðinn er frá hruni
hefur ríkið stækkað, umsvif eftirlitsstofnana
aukist, nýjar orðið til að viðbættum öllum
þeim lögum og reglugerðum sem sett hafa
verið til að gæta þess að hvorki einstaklingar
eða fyrirtæki fari sér að voða – eða eitthvað
þannig.
„Stórfyrirtæki eiga sektir yfir höfði sér,“ var
fyrirsögn sem blasti við lesendum á vef
Ríkisútvarpsins í lok ágúst. Þar kom fram að
aðeins 11% af stærstu fyrirtækjum landsins
væru komin með svokallaða jafnlauna vottun.
Jafnlaunavottun var lögfest í júní í fyrra
og er markmið hennar sagt vera að vinna
gegn kynbundnum launamun og stuðla að
jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði. Vottunin
nær til allra fyrirtækja og stofnana með 25
starfsmenn eða fleiri. Um 1.200 fyrirtæki í
landinu uppfylla þau skilyrði. Fyrirtæki með
yfir 250 starfsmenn þurfa að vera komin með
vottunina fyrir næstu áramót, ellegar eiga
það á hættu að sæta dagsektum – 50 þúsund
krónur á dag sem renna í ríkissjóð. Þetta eru
um 130 fyrirtæki.
Jafnlaunavottunin er að öllu leyti þvingandi
aðgerð af hálfu hins opinbera en hún skapar
vissulega störf fyrir þá sem ýmist starfa við
mælingu og gerð staðla, að ónefndum þeim
sem ætlað er að sinna eftirliti með þessu öllu
saman, hinum opinberu starfsmönnum Jafn­
réttisstofu. Það var nær engin mótstaða við
þetta frumvarp, sem kynnt var af Viðreisn en
stutt af þingmönnum Sjálfstæðisflokksins.
Meira að segja Viðskiptaráð studdi þessa
þvingandi aðgerð af hálfu ríkisins og hrósaði
ríkinu fyrir að nálgast þetta viðfangsefni með
svo „framsæknum hætti“, eins og það var
orðað í umsögn ráðsins. Til að gæta sanngirni
er rétt að geta þess að ráðið varaði við því að
þetta gæti orðið fyrirtækjum kostnaðarsamt,
en þar með er listi athugasemda kláraður.
Bæði Sjálfstæðisflokkurinn og Viðskiptaráð
kolféllu á prófinu.