Þjóðmál - 01.09.2018, Blaðsíða 28

26 ÞJÓÐMÁL Haust 2018
Pólitísk stefna er forsenda árangurs
Skýr sýn stjórnmálamanna og áræðni við að
reka mál áfram hefur mikið um árangurinn
að segja. Í upphafi voru viðbrögð við falli
bankanna óhefðbundin en skynsamleg eins
og rakið hefur verið. Eftir það var reynt að
beita hefðbundnum aðferðum við endurreisn
efnahagskerfisins. Slíkt bar ekki árangur.
Icesave­málið fór að lokum í óhefð bund inn
farveg, skuldir heimila voru leiðréttar á
óhefðbundinn hátt og losun hafta var
óhefðbundin. Skýr pólitísk sýn var á markmið
og aðferðafræði.
Í aðdraganda alþingiskosninga árið 2013
birtist skýr sýn um hvernig taka þyrfti á vanda
skuldsettra heimila með því að leið rétta
verðtryggðar skuldir. Reikninginn skyldi
senda til slitabúanna. Í nóvember 2013, hálfu
ári eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum, var
Leiðréttingin kynnt. Á þessum stutta tíma
tókst að finna lausn málsins, sem var svo
útfærð nánar mánuðina á eftir.
Í almennri umræðu voru ýmsar leiðir til
umræðu en stundum gleymdist það megin­
markmið við losun hafta að hagsmunir
almennings á Íslandi skyldu sem best tryggð ir
og stöðugleika ekki ógnað. Yfir lýsingar
ráðherra eftir kosningarnar árið 2013 um að
fullveldisrétturinn yrði nýttur voru til marks
um að gengið yrði eins langt og hægt væri
til að tryggja hagsmuni almennings á Íslandi.
Þær yfirlýsingar gáfu tóninn um markmiðin
en leiðirnar að þeim markmiðum voru í
mótun fram til ársins 2015. Sýnin var skýr.
Aðkoma heimamanna gerði gæfumun
Aðstæður á hverjum stað eru ólíkar. Erlendir
sérfræðingar sem koma að málum á vegum
alþjóðastofnana á borð við Alþjóða gjald eyris­
sjóðinn eða aðrir ráðgjafar búa jafnan yfir
mikilli reynslu á sínu sviði og þekkja hvaða
stefnumiðuðu aðgerðum hefur verið beitt við
efnahagslega endurreisn í öðrum löndum.
Á því byggja ráðleggingar þeirra og yfirleitt
ráðleggur ráðgjafi að semja, því þannig er
málið leyst til skemmri tíma litið. Þannig er
málið hins vegar ekki endilega leyst á besta
mögulega hátt til lengri tíma litið, þar sem
ávallt þarf að huga að sjálfbærni þjóðarbús,
ríkisfjármála og fjárhagsstöðu heimila.
InDefence voru grasrótarsamtök, hópur
sjálfboðaliða sem var stofnaður skömmu eftir
fall bankanna til að mótmæla þeirri ákvörðun
breskra yfirvalda að beita hryðjuverkalögum
gegn íslenskum hagsmunum og til að koma
málstað Íslands á framfæri erlendis, nokkuð
sem hópnum þótti íslensk stjórnvöld eiga að
geta sinnt betur. Yfir 83 þúsund undirskriftum
var safnað um málstaðinn og voru þær
af hentar í breska þinginu í mars 2009.
Sumarið 2009 hófst barátta hópsins gegn
Icesave­samningi Svavars Gestssonar og 2.
janúar 2010 afhenti hópurinn forseta Íslands
áskorun 56 þúsund einstaklinga um að synja
Icesave­lögunum staðfestingar, sem var met­
fjöldi. Forsetinn synjaði lögunum staðfestingar
nokkrum dögum síðar. Barátta InDefence­
hópsins og annarra skilaði að lokum því að
EFTA­dómstóllinn úrskurðaði síðar í málinu,
Íslandi í vil. Þegar upp var staðið var krafa
breskra og hollenskra stjórnvalda ekki á
rökum reist.
Icesave­málið fór að lokum í óhefð bund inn farveg, skuldir heimila voru
leiðréttar á óhefðbundinn hátt og losun hafta var óhefðbundin.