Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Síða 18

Múlaþing
jörðina Bakka. Var Magnúsi mót vilja sínum
ráðstafað til þeirra hjóna og fylgdi hann þeim
nauðugur viljugur næstu tvö árin og mátti oft
að eigin sögn þola harðrétti og barsmíðar.
„Var eg oftast berfættur og illa útbúinn, - mat-
aræðið var ekki betra. Fyrir góu fékk eg ekki
annað en soðinn hákarl og lítinn flautaspón á
kvöldin. Þetta var allur maturinn. A einmán-
uði þorskhöfuð og vondan bræðing, en frá
sumarmálum til fráfærna grasalím einmælt,
og horkjöt á helgum og og hátíðum.“" Þetta
var tæpum áratug eftir Skaftárelda og var þá
víða smátt skammtað hérlendis. í uppritjun
sinni af dvölinni á Bakka segir Magnús frá
því er hann fór með móður sinni út í hollenska
duggu sem lá þar úti fyrir. Hafði Bergljót með
sér til sölu ána Svartsmokku en Magnús litli
fékk að taka með „ónýta hvolpatík... og skyldi
eg selja hana til hollenzkra mér til gamans.“
Fengu þau ásamt fleiri Borgfírðingum góðar
viðtökur hjá unguin skipherra og þóttust ekki
svikin af viðskiptunum. „Eg fekk hnöttótta
sýrópsflösku, bláþrykktan klút, 2 stórar pip-
arkökur og tjórar hveitikökur, svo eg þóttist
vel hafa keypt, því tíkin var
ónýt“ segir Magnús í ævisög-
unni. Falaðist skipparinn eftir
að fá að taka drenginn með
sér utan, sagðist eiga 18 hús
í Amsterdam, en engin börn.
Segist Magnús hafa viljað fara
með honum „hvað mér hefði
verið mun betra, en að verða
útskrifaður þremur árum seinna
á Austurindiska klettinn, nak-
inn og matarlaus.“ Frásögn
Magnúsar lýkur þar sem hann
fer frá Borgarfirði til móður
sinnar á Arnheiðarstöðum.
Vitað er að hann fermdist á
Valþjófsstað vorið 1794, þá kominn á ný til
móður sinnar.
Séra Einar á Hofí segir í Blöndu í fram-
haldi af sjálfsævisögubroti Magnúsar: „Allur
agi við uppeldi og nám var að vísu þá, og
lengi síðan, mjög harður almennt, og víða lítið
sparaðir löðrungar og hýðingar. En þó virðist
séra Hjörleifur hafa sýnt Magnúsi meiri hörku
í því efni en almennt var.“12
Brátt urðu þáttaskil í ævi Magnúsar en
heimildir um hann eru mjög slitróttar næstu
tvo áratugi. Einar á Hofí bætir þar úr eftir
föngum með því að ráða í tiltæk gögn. Arið
1795 mun unglingurinn Magnús hafa farið
úr landi til Danmerkur, en það ár hverfur
hann úr manntalsbók Valþjófsstaðar. Sumar
heimildir segja hann hafa fylgt ráðum ætt-
menna sinna en aðrir að hann hafí strokið
með skipi og vísa til áðurnefndrar frásagnar
hans um „Austurindiska klettinn“. Ekki er
ólíklegt að Guttormur bróðir Magnúsar hafí
átt einhvem hlut að brottför hans úr landi, en
sjálfur var Guttormur við nám í Kaupmanna-
höfn 1798 - 1799. Þar mun Magnús hafa verið
Lífs- og œfisaga Magnúsar Pálssonar, s. 12.
12 Sama, II. Eptir séra Einar prófast á Hofi. Blanda IV. Reykjavík,
s. 18.
16