Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Síða 143

Blóraböggull Fellamanna
í Austurlandi, safns austfirskra fræða, III. bindi er að finna eftirfarandi upplýsingar
um líf Brynjólfs Evertssonar og erfingja hans. Eftir sagnaþáttum Sigmundar Long.
IJm Brynjólf Evertsson
Brynjólfur var fæddur árið 1801,3 hann lærði jarðyrkju erlendis og vann ótrauðlega
að jarðyrkjustörfum eftir að hann kom úr siglingunni. Hann kvæntist hvorki né átti
börn og var í því líkur Níelsi bróður sínum, ólíkur honum í því, að hann var hinn mesti
elju- og starfsmaður og manna mikilvirkastur. Vann víðs vegar um Fljótsdalshérað
að garðlagi um tún og beitarhús, vatnsveitingum á tún og engi, og fleiru. Hann hafði
tæki til hallamælinga og leiddi vatn víðar en öðrum sýndist hægt vera. Einhverju sinni
er rætt var við hann um vatnsveitingar, er eftir honum haft: „Ejne (það var málkækur
hans og dró hann á því seiminn). Eg get teymt vatnið hvert sem mér sýnist, eins og
taumgóðan hest.“ Fyrir framkvæmdir sínar í jarðabótum fékk Brynjólfur heiðurspen-
ing frá landbúnaðarfélaginu danska. Gísli Wium, bróðursonur hans fékk peninginn og
fleira eftir Brynjólf, lét hann smíða úr honum matskeið.
Ovandur var Brynjólfur að því, hvernig um hann fór þar sem hann var að vinna,
lagðist jafnvel fyrir á kvöldin á gólfið eins og hann kom frá verki, blautur og forugur,
nema húsbændur skærust í leikinn og létu hann fá rúm og aðhlynningu. Er sagt að hann
fengi spillingu í fæturna á seinni árum af sóðaskap sínum og vanhirðu.
Annað aðalstarf Brynjólfs sem hann var kunnur fyrir um allt Austurland, var
bóksala. Annar umferðabóksali á Fljótsdalshéraði um líkt leyti var Pétur Jónsson á
Rangá. Munu þeir báðir hafa selt bækur fyrir „Sekreterann í Viðey“.
Brynjólfur var um tíma á Ketilsstöðum á Völlum í tíð Páls Melsteds sýslumanns
í Múlasýslu (1817 - 1835), seinna amtmanns. Sýslumanni þótti gaman af að tala við
Brynjólf og kom því oft á tal við hann. Kona sýslumanns, Anna Stefánsdóttir amt-
manns Thorarenssen, þótti naum í útlátum við heimafólk sitt. Eitt sinn er sýslumaður
kom á tal við Brynjólf, var hann að snæða framreiddan mat sinn, var það dálkstyrtla
rýr. Ræðastþeirvið meðan Brynjólfurlýkurmáltíðinni. Að lokinni máltíð stóð Brynj-
ólfur upp úr sæti sínu, tekur krítarmola úr vasa sínum og gjörir með honum strik á
fjöl yfir rúminu, og voru mörg strik fyrir. Sýslumaður spyr, hvað strik þessi merki.
Brynjólfur er seinn til svars, en segir loks: „Ejne - það eru dálkstyrtlumar, sem ég hef
fengið hérna í vetur.“ Sýslumaður svaraði engu, en eftir þetta er sagt að Brynjólfur
fengi aldrei dálkstyrtlur. Einkennilegar vom tiltektir Brynjólfs sumar. Til rnarks um
það má nefna, að hann keypti ítök á ýmsum stöðum, sem ósýnt var, að honum gæti
verið til nokkurra nota.
Á Fljótsdalsheiði er hæð einkennileg, sem heitir Spanarhóll. Efst á henni er
stuðlaberg. Þennan hól keypti Brynjólfur fyrir 30 spesíur.
Á Hjartarstöðum í Eiðaþinghá keypti hann blett, sem nefndur er Gullteigur. Ekki er
kunnugt tilefnið til nafnsins, nema þetta sé skopnafn, af því að teigarnir þættu einskis
virði. Þeir eru áfastir við túnið á Hjartarstöðum og vart meira en dagslátta að stærð,
smáhryggir, sums staðar flatar klappir berar og mýrasund á milli. Osagt skal látið, hvort
3 Fæddur og skírður 26. febrúar 1798, egtabarn Everts Wium og Margrétar Halldórsdóttur á Gunnlaugsstöðum. Úr Ministerialbók Hall-
ormsstaðasóknar.
141