Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Síða 39

Byggðin sem hvarf
foreldra minna var varla nema í meðallagi. En
í Naustahvammi upplifði ég helgistund sem
iíður mér ekki úr minni. Eg var þá barn og
ekki betri en börn gerast. Það var sunnudagur
og ég fór uppáklæddur á flakk og kom að
Naustahvammi milli hádegis og nóns að ég
ætla eftir að hafa borðað sunnudagssteikina
heima. Er ekki að orðlengja það, að áður en
ég veit af er ég orðinn þátttakandi í helgi-
stund í heimahúsi. Heimilisfólkið, og það
var margt, gekk til stofunnar, sem ekki var
stór og þrengdi svo að sér að maður sat við
mann, og ég, gesturinn, fékk þar minn sess,
undrandi og andaktugur. Þorleifur bóndi las
húslesturinn og þótt ég næmi lítið af því sem
lesið var, hafði ég nú upplifað helgihald sem
mér er minnisstæðara en margt af því sem
ég hef reynt af því tagi í háreistum kirkjum.
Sálmar voru sungnir og án undirleiks, ef ég
man rétt og vel undir sönginn tekið.
Of mikið væri sagt að ég hafi verið
nákunnugur hverju bami þeirra Þorleifs og
Maríu. En ég hafði góðar spurnir af þeim
flestum og vissi alltaf nokkuð til þeirra á
æviferlinum, þótt oft væri langt á milli. Þessi
systkinahópur var stór, 14 voru þau talsins, 6
synir og 8 dætur.
Þorleifur og María settu fyrst saman bú
og reistu hús í Vindheimslandi u.þ.b. 1912 og
nefndu það Sléttu. Þar fæddist um helmingur
barnanna, þó að flausturslega gerð mann-
töl ýmis, sem ég hef gluggað í, segi þau öll
fædd í Naustahvammi og önnur nefni fæð-
■ngarstað þeirra „Neskaupstað“, en það nafn
sveitarfélags í Norðfirði verður ekki til fyrr
en 1930 þegar þau hjón höfðu staðið í barn-
eigniim í 18 ár! Hitt er annað mál að einu má
gilda fyrir bemskuminningar mínar, hvar þetta
góða nágrannafólk mitt var fætt, hvað þá að
það skipti máli að hafa uppi smásmugulegar
athugasemdir um flaustursleg manntöl á
liðinni öld. En ég sé þó ekki eftir að nefna
þetta, því að það minnir á, hversu valt er að
tnra skráðum heimildum ofan á það sem það
er óvíst, hversu treysta má minni manna og
munnlegum frásögnum, þ. á m. því sem ég
þykist muna!
Eins og verða hlýtur í hópi 14 systkina var
aldursmunur Þorleifsbarna og Maríu ærinn.
Aðalheiður, elsta barnið, var fædd 1912, Vil-
hjálmur, yngsta bamið, var fæddur 1936, og
voru u.þ.b. 24 ár á milli þeirra. Ekki orðlengi
ég um það að böm Þorleifs og Maríu í Nausta-
hvammi voru myndarfólk og gátu sér gott orð.
Synirnir 6 voru Ari, Guðni, Stefán, Ingvar,
Friðjón og Vilhjálmur. Dæturnar voru Aðal-
heiður, Gyða, Lukka Ingibjörg, Lilja, Guð-
björg, Asta, Guðrún og Sigurveig.
Eins og áður segir settu þau Þorleifur og
María saman bú á Sléttu í Vindheimslandi
um 1912. Ari, faðir Maríu, lést 1923. Hann
hafði þá búið á hluta Naustahvammslands
ásamt Vilhelmínu konu sinni hátt í 40 ár og
áunnið sér nafnið Ari í Naustahvammi, sem
ég man að var á vörum fólks þegar ég var
ungur drengur. Eg held ég fari rétt með það,
að þegar faðir minn fékk umráð útvegs- og
jarðræktaraðstöðu í Naustahvammslandi 1922
og reisti býli sitt á Bjargi, þá byggðist það
á samningi við Ara. Fyrir andlát sitt hafði
Ari séð til þess að Þorleifur og María sett-
ust í bú hans að honum látnum. Þorleifur
tók þá upp hús sitt á Sléttu og setti niður við
Naustahvammslæk nokkru neðar í túninu en
Arabær hafði staðið. Og er þar komið það hús
sem ég man tilheyra Þorleifi og hans fólki og
enn stendur, nokkuð breytt, en í góðu standi
og notað sem sumarhús þó aðkreppt sé af
nálægð nýrra hafnarmannvirkja. Þótt Þorleifur
hafi áður sótt sjó að heiman og komið upp
sjóskúrum og bryggju, hafði mjög dregið úr
þeirri lífsbjörg þegar ég þekkti til í bernsku
minni. Um stuttan tíma upp úr 1930 gerðu
þeir feðgar, Þorleifur og Ari, út Laxinn, lítinn
norskbyggðan bát, en það stóð ekki lengi.
Nokkrum föðmum utar en Þorleifshús reis
í Naustahvammi hús Ragnars Bjarnasonar og
Gyðu Aradóttur. Það hús mun hafa verið byggt
37