Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Page 43

Byggðin sem hvarf
verið stærsta býlið, en sá bær var kenndur
við margnefndan Ara í Naustahvammi. Eitt
kotið var nefnt Grund og mun hafa verið á
svipuðum slóðum og Hjörleifur Marteinsson
byggði sér bæ og kallaði Hruna, en í munni
manna var oft nefnt Hjörleifskot. Hjörleifur
Marteinsson, bróðir Ara, var af mörgu fólki
í bernsku minni nefndur Hjörleifur í Nausta-
hvammi. Þá kemur fyrir nafnið Hrapandi í
minningum Ingvars og hef ég ástæðu til að
ætla að það sé eitthvað nálægt þeim bæ, sem
Jón Einarsson og Kristjana byggðu og kölluðu
í Götu. Eg man að sumt fólk kallaði bæ Jóns
Hrapanda, en það vildi Jón ekki heyra. Vík
ég nánar að Jóni og Kristjönu og þeirra fólki
síðar. Naustahvammur dró nafn sitt af því
að í landi jarðarinnar voru nokkur bátanaust
norðfirskra bænda frá fyrri tíð. Hvenær þau
voru aflögð veit ég ekki, en rústir einhverra
þessara nausta, ég held tveggja eða þriggja,
mátti sjá inn og upp af Gamla-Bjargi. Rústir
þessar voru leikvangur okkar barnanna, en
mjög voru þau fyrirgengileg orðin, sandi orpin
og grasi gróin á víxl. Nú mundi verða sagt
að ekki hafí verið hirt um þau sem vert hefði
verið. I raun voru þetta fomminjar.
Gamla-Bjarg og Nýja-Bjarg
Eftir þetta sögulega yfírlit yfír Naustahvamm
og Naustahvammsland er komið að því að
nefna til sögunnar þann hluta byggðarlagsins
sem var hús, heimili og athafnasvæði foreldra
minna, sá blettur heimskringlunnar sem mér
er einna kærastur fyrir það eitt að þar man ég
fyrst eftir mér og þar ólst ég upp 18 ár ævi
minnar, bernsku- og unglingsárin. Þó vill svo
til að ég var ekki fæddur á Bjargi eins og öll
systkini mín. Eg fæddist á Ekru (Nesekru) þar
sem móðurforeldrar mínir bjuggu um langan
aldur, Ingvar Pálmason og Margrét Finnsdóttir
og em alltaf við Ekru kennd. En svo stóð á
að faðir minn var á Homafírði og gerði þar út
Gauta sinn á vetrarvertíðinni eins og þá var
siður austfírskra útgerðarmanna. Móðir mín
átti von á öðru barni sínu á útmánuðum 1926
og varð það að ráði að hún dveldist hjá móður
sinni á Ekru og ætti þar barnið. Stórviðri
gerði um austanvert landið í lok marsmánaðar,
líklega án mikils fyrirvara, því bátar reru frá
Hornafírði föstudaginn fyrir pálmasunnudag
sem bar upp á 28. mars, þ. á m. Gauti. Gauti
lenti í hrakningum og óvíst um afdrif hans, en
náði þó landi á Djúpavogi ápálmasunnudag.
Þorsteinn Júlíusson, þá bráðungur maður,
var formaður á Gauta, farsæll sjósóknari þá
og síðar, sendi pabba skeyti á Hornaijörð að
hann hefði náð landi heilu og höldnu. I sama
mund gat rnóðir min sent manni sínum þau
símboð að henni hefði fæðst sonur 20 merkur
að þyngd og farnaðist konu og barni vel. Allt
voru þetta fagnafréttir föður mínum og honum
ævinlega minnisstætt, hve vel greiddist úr
högum hans. Hins vegar var þeim hjónum,
Gísla og Fannýju, eitthvað sundurorða um
það hvaða nafn skyldi gefa nýfæddum syni
þeirra. Gísli taldi við hæfí að drengur þessi
héti Kári í höfuðið á storminum, sem blés
upp fárviðrið á fæðingardegi barnsins, en
Fanný sagði að þessi drengur skyldi ekki bera
illviðrisnafn, en yrði látinn heita í höfuðið á
föður sínum, friðsemdarmanninum Ingvari
Pálmasyni. Þetta mál var að sjálfsögðu aldrei
borið undir mig, en vel hef ég sætt mig við
nafn mitt og tel að móðir mín hafí valið mér
ágætt nafn og vel við hæfí.
Á 100 ára afmæli föður míns 1993 tók ég
saman æviminningu hans, fjölritaði og dreifði
meðal bama hans og annarra afkomenda. Árið
2000 birtist þessi æviminning í Sjómannablaði
Austurlands og er þar aðgengileg þeim sem
vilja kynna sér æviferil Gísla Kristjánssonar
þau nærri 96 ár sem hann lifði og kom víða
við í bemsku á Mjóafirði, á vertíðum í Vest-
mannaeyjum, stuttri reynslu á togara (sem
hann kunni ekki að meta), sjómennsku á Norð-
fírði á ýmsum bátum áður en hann stofnaði til
útgerðar og búskapar á Bjargi 1922 og bjó þar
23 ár, er hann fluttist til Akureyrar, þar sem
41