Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Qupperneq 144

Múlaþing
hann hugðist að rækta teiginn með vatnsveitingum, en allmikill skurður hefur verið
grafinn frá Núpsánni heim að túninu á Hjartarstöðum og sagður vera eftir Brynjólf,
einnig túngarður þar á beitarhúsum sem kölluð eru Núpsgerði.
I Lagarfljóti, undan Ketilsstöðum á Völlum, er lítill hólmi, víði vaxinn, kallaður
Kríuhólmi. Þennan hólma keypti Brynjólfur. Má vera að þar hafi verið lítilsháttar
kríuvarp. Hólmi þessi hefur verið að smáeyðast. Ekki er kunnugt, hvað Brynjólfúr
gaf fyrir Gullteigana.4
Frá Gísla Wium Gíslasyni
Gísli Evertsson Wium var aðstoðarprestur hjá séra Einari Hjaltasyni á Þóroddsstað í
Köldukinn þrjú ár; hann dó 1826. Kona séra Gísla var Alfheiður Einarsdóttir, aðstoð-
arprests í Múla, Tómassonar. Böm þeirra voru Gísli og Guðrún. Séra Gísli Evertsson
var handahlaupsmaður framúrskarandi, þá íþrótt kunni Gísli sonur hans mæta vel...
Vorið 1859 er Gísli farinn að búa á Brekkuseli, koti í Lágheiðinni í Hróarstungu. Hann
er þá kvæntur Ingibjörgu Snorradóttur prests að Desjarmýri Sæmundssonar. Þá mun
hafa verið að arfur eftir Brynjólf Evertsson bæri undir þau systkin, Gísla og Guðrúnu.
Fékk Gísli bækur hans, ítökin íyrrnefndu og peninga, að haldið var ... Gísli taldi sér
ónýt ítökin Brynjólfs og vildi endurheimta verð fyrir þau.
Fyrst leitaði hann til eiganda Hjartarstaða eftir verði fyrir Gullteigana, Vilhjálms
Árnasonar ... Gísli fór þess nú á leit við Vilhjálm, að hann keypti af sér Gullteigana
fyrir sama verð sem Brynjólfur hefði gefíð fyrir þá. Vilhjálmur tók því fjarri, kvað sér
þá vera sem enga eign. Gísli tók svarinu hógværlega, en lét þess þó við geti að einhver
ráð kynnu að verða til að nota sér teigan og skildu að því.
Litlu síðar fréttir Vilhjálmur að næsta vor ætti að fara að byggja á Gullteigunum,
og var til tekið, hverjum Gísli ætlaði að leigja þá; en það var maður, sem Vilhjálmur
vildi með engu móti hafa í nágrenni. Brá hann fljótt við, skrifaði Gísla og bauð að
kaupa teigana. Var það auðsótt, því að sagan um bygginguna var að mestu eða öllu
uppdiktur. Þar næst kom Gísli að máli við Fellamenn og bauð þeim Spanarhólinn til
kaups fyrir 30 spesíur, eins og Brynjólfur hafði gefíð fyrir hann. Þeir gjörðu einungis
gys að honum, sögðu honurn væri sízt ofgott að hafa öll not af þessari fasteign sinni.
Gísli tók nú að bjóða nágrönnum sínum hagagöngu fyrir lömb sín og geldfé í
Fellaheiðinni með mjög góðum kjörum, en það fylgdi boðinu að þeir yrðu að reka
féð upp sjálfan Spanarhólinn; og það þurfti að vera vottfast og sannanlegt. Þetta gekk
svo fram um vorið.
Nú fréttu Fellabændur að Tungumenn reki lömb sín og geldfé í afréttarland sitt
leyfílaust og vitundarlaust frá þeirra hálfu og tóku að leita eftir hverju þetta sætti og með
hvers leyfí það væri gjört. Komust þeir brátt eftir hinu sanna í málinu. Réðu menn þá
að kaupa heldur hólinn af Gísla en eiga í brösum við hann um upprekstraréttinn. Eigi
er það kunnugt, að Gísli kæmi sér við með að fá verð fyrir Kríuhólmann ...5 (Textar
þessir úr Austurlandi eru birtir örlítið styttir en að öðru leyti óbreyttir.)
4 Austurland, Safn til austfírskra fræða, Akureyri, Sögusjóður Austfírðinga: 1947-1970 (3. bindi 1951), bls. 200-202.
5 Austurland, Safn til austfírskra fræða, Akureyri, Sögusjóður Austfirðinga: 1947-1970 (3. bindi 1951), bls. 203-205.
142