Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Blaðsíða 156

Múlaþing
urstöður þeirra, Sólveg Ólafsdóttir fjallar um mælingar á styrk næringarefna, Agnes Eydal
um árstíðabreytingar í fjölda og tegundasamsetningu svifþörunga, Ása G. Kristjánsdóttir um
mælingar á litarefnum þörunga, Kristinn Guðmundsson um mælingar á blaðgrænu og Guðrún
G. Þórarinsdóttir um athuganir á kræklingi. í ágripi ritstjóra segir m.a.:
„Eftirfarandi þættir vom athugaðir: 1. árstíðabreytingar á magni svifgróðurs og tengsl
þeirra við næringarefnabúskapinn; 2. vöxtur kræklings og æxlunarferill; 3. hugsanleg eitrun
kræklings af völdum svifþörunga. Sýnum var safnað við yfirborð nálægt Brekku í Mjóafirði.
Vikulega í eitt ár var safnað sýnum um seltu, næringarefni, svi Iþörunga, litarefni þörunga,
vöxt og kynþroska kræklings. Alls var safnað 330 sýnum á einni stöð.
Helstu niðurstöður vom þær, að svifgróður fór af stað um miðjan maí, eftir að iagskipt-
ing hafði myndast við leysingar í firðinum. Kísilþömngar voru ríkjandi í vorgróðrinum.
Næringarsöltin nítrat og fosfat kláruðust fljótt úr yfírborðslaginu, en um sumarið var hins
vegar talsvert nítrat í sjónum í formi ammóníaks og uppleystra lífrænna efna. Um sumarið
voru skoruþörungar og smáir „naktir“ svipuþörungar mest áberandi. I kjölfar vorgróðurs í
maí jókst holdfylling kræklingsins og skelvöxtur hófst síðan um mánuði seinna. Aðalhrygn-
ing ki'æklingsins var í ágúst, meðan enn var talsverður gróður í firðinum. Á tímabilinu frá
miðjum júlí til september voru eitraðir skoruþörungar í það miklum mæli að líklegt er að
kræklingurinn hafí ekki verið neysluhæfur á þeim tíma.“
I grein Agnesar kemur fram að nafngreindar vom um 80 tegundir svifþörunga, þ.e. 44
tegundir kísilþöranga og 24 tegundir skoruþöranga, þar af vora 5-7 sem geta valdið eitran
í kræklingi.
Þess má ennfremur geta að Agnes Eydal og Sólveig R. Ólafsdóttir rituðu fróðlega grein
um „Sjó og svifgróður í Mjóaíirði“ i tímaritið Náttúrufræðinginn 2007, sem er eins konar
útdráttur af efni umræddrar skýrslu.
Tilvísaðar heimildir:
Agnar Ingólfsson og Jörundur Svavarsson, 1999: Forkönnun á lífríki jjöru og botns á grunnsœvi neðan fjöru á fyrirhuguðum álverksmiðju-
stað í Reyðarfirði. Líffræðistofnun, áfangaskýrsla, 27. júlí.
Agnes Eydal og Sólveig R. Olafsdóttir, 2007: Sjór og svifgróður í Mjóafirði. Náttúrufr. 75 (1): 51-59.
Ari Benediktsson og Sigmar Arnar Steingrímsson, 1999: Reyðarfjörður. Flóra og fána sjávar. Samantekt úr heimildum. Fylgiskjal A5 í
„Alver í Reyðarfirði. Mat á umhverfisáhrifum 480.000 tonna álvers. Frummatsskýrsla.“ Október.
BÞ, 2002: Er fiskeldi framtíðin? Austur-Glugginn, 31. janúar.
Hafsteinn G. Guðfmnsson og Karl Gunnarsson, 2001: Sjór og sjávarnytjar í Héraðsflóa. Hafrannsóknastofnun, Fjölrit nr. 82. 23 bls.
Hansen, J.R. og Agnar Ingólfsson, 1993: Patterns in species composition of rocky shore communities in sub-arctic fjords of eastern Iceland.
Marine Biology, 117:469-481.
Helgi Jónsson, 1901-03: The Marine Algae oflceland, /-///. Botanisk Tidsskrift, 24: 127-156; 25:141-194, 337-385.
Helgi Jónsson, 1910: Om Algevegetationen vedIsland kyster. Botanisk Tidsskrift, 30: 223-328.
Munda, Ivka, 1983: Survey of Benthic Algal Vegetation of the Reyðarfjörður as a Typical Example of the East-Icelandic Vegetation Pattern.
Nova Hedwigia, Band XXXVII: 545-640.
Spárck, R., 1937: The Benthic Animal Communities of the Coastal Waters. The Zoology of Iceland, Vol. I, part 6.
Strömfelt, H.F.G., 1886: Om algevegetationen vidIslands kuster. Göteborg. 90 bls.
H. Hall., 2007
154