Bibliotheca Arnamagnæana. Supplementum - 01.08.1967, Blaðsíða 33

Bibliotheca Arnamagnæana. Supplementum - 01.08.1967, Blaðsíða 33
33 hoyere og har hatt et tredje rundt felt med utskjæringer.66 Dette má helst ha hatt sin plass under de to be- varte67, og det er da rimelig á anta at det har hatt en eller to figurscener i likhet med det overste felt, og da muligens ogsá noen innslag av planteornamentikk som det. Det er ikke sikkert at noe særlig langt tidsrom skiller verkene fra Hrafnagil og Yalþjófsstaðir. Nár det ligger nær á plassere de forstnevnte foran i tid, skyldes ikke dette planteornamentikken, som det er vanskelig á slutte noe av i sá máte, men dyrene, forst og fremst dem pá fjola, men ogsá dem vi ser pá bruddstykke 5365 (fig. 42). Hodenes likhet med hodet pá den lille bronsedragen fra Steingrímsfjörður68 er umiskjennelig, og dyrene synes á stá Urnes-dyret nærmere enn noen av dyrene pá doren gjor. Fra tiden fram til omkring 1200 er ytterst lite bevart av islandske kunstverker i det hele, sá det er dessverre ikke mange gjenstander i annet materiale som kan kaste lys over stilutviklingen i treskurden. Derfor má vi forst og fremst sammenligne med verker utenfor Island, og derfor har det sin store betyd- ning at vi kan bruke norske utskárne stavkirkeportaler til jevnforing. Det kunne ellers være naturlig á vende seg til de bevarte islandske hándskriftilluminasjoner, sorn utgjor en forholdsvis tallrik gruppe, men bare de to Physiologus-fragmentene69 er gamle nok til á komme i betraktning her. De skal være fra omkring 1200 eller litt senere. Om de fá planteelementer som finnes i disse tegnede illustrasjoner, er á si at de helst virker mer «typisk romanske» enn de utskárne pá Hrafnagil-stykkene og pá doren fra Val- þjófsstaðir.70 Pá én av manuskriptsidene er det likevel noen som minner om de smá «trær»under dragens buk i dorens overste medaljong.71 Det kan tilfoyes at en drage blant dyrene i Physiologus og likesá en «kokodrillo»72 har de samme spiralslyngninger pá halen som dragene pá doren — forovrig en form som kjennes fra romanske hándskriftilluminasjoner utenfor Norden.73 Det er ikke usannsynlig at de islandske treskjærere jevnt over var like konservative som de norske, hvis konservatisme og nordiske egenart som nevnt har fatt en norsk forsker til á skjelne mellom «stav- kirkestil» og romansk stil. Men det skal innrommes at vi ikke har mange direkte vitnesbyrd á bygge en slik antagelse pá. 2. Romansk og gotisk til 1550. Den stil man kunne kalle den almeneuropeisk romanske,1 representeres i islandsk treskurd mest overbevisende ved utskjæringene pá to planker fra Laufás ved Eyjafjörður ogto plankestykker og to fjoler fra Mælifell i Skagafjörður (fig. 49, 50, 53-56).2 De to fjolene er meget godt bevart, mens de fire storre stykker er temmelig værbitte. Skurden er i lavt relieff pá dem alle, og planteornamentikken er dominerende. Pá tre av disse seks stykker finnes dyr i rankeverket (fig. 50, 53, 54), pá de ovrige er planteforinene ene- rádende. Alle stykkene stár hverandre svært nær innbyrdes, og merkelig nok moter vi ikke pá noen av dem det vanlige bolgeranke-skjemaet. Pá den ene av plankene fra Laufás og pá begge fra Mælifell danner hovedstengelen en rekke spiraler, vi fár nærmest antikkens «lopende hund» istedenfor en vanlig ranke. 66 Op. cit., s. 120-121, 123-124 og fig. 1. Han nevner doren fra Hof kirke i Solor som en norsk parallell. (Dietrich- son, fig. 300.) 67 Op. cit., s. 123-124. 68 Se ovenfor s. 28. 69 Se s. 22, note 62. 70 Islandica XXVII, fragment A [1], fragment B [10] og [17]. 71 Islandica XXVII, fragment B [13]. 72 Islandica XXVII, fragment B [7] og [1]. 73 Se f. eks. illustrasjon s. 153 i Romanesque Painting. 1 Med det forbehold at den romanske stil aldri ble ens- artet i samme grad som den gotiske. (Se f. eks. Roosval: Romansk konst, s. 12-14.) 2 Henholdsvis Þjms. nr. 395 og 10955a-b (tidligere DNM nr. 16422), DNM nr. 16423 og 16424. 3 - Islandsk Treskurd
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176

x

Bibliotheca Arnamagnæana. Supplementum

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bibliotheca Arnamagnæana. Supplementum
https://timarit.is/publication/1672

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.