Litli Bergþór - 01.06.2022, Qupperneq 19

Litli-Bergþór 19
Höfundur þennan vetur – myndin tekin heima á Galtalæk.
Mynd: Steinunn Hermannsdóttir.
Stórar voru steypur
Við mættum í vinnuna klukkan sjö á mánudagsmorgni.
Það var í febrúar 1964 og ég nýlega orðinn sautján ára.
Það var steypa – steypt platan yfir gærukjallarann og
undir réttina í sláturhúsinu tilvonandi í Laugarási.
Við höfðum unnið til klukkan tíu hvert kvöld vikurnar
á undan, undir það síðasta allir í járnunum.
Við takmarkað ljós í skammdegismyrkri, nokkrar
svokallaðar sólir, tvær eða þrjár 150 kerta perur í
vaskafati.
Gekk brösuglega að byrja á steypunni en vorum
komnir á fullan skrið þegar hallaði stuttum degi.
Steyptum á tveimur vélum, báðar með spil þannig
að möl og sement var sett í sliskju sem vélin gat svo
hvolft í sig.
Ég lenti í sementinu. Andskotinn. Vildi það síst.
Öfundaði strákana á hjólbörunum.
Steini á Húsatóftum á 40 hestafla Deutz mokaði
mölinni í sliskjurnar.
Ég bar að sementið í fanginu svona um 20 metra leið.
Einn 50 kílóa poki í aðra vélina, einn og hálfur í hina.
Grafa holu í malarbinginn í sliskjunni, sementið í
holuna, moka yfir aftur, annars gusaðist sementið út
um allt.
Nóttin skall á, við fengum kvöldmat, hangikjöt, kaffi
á miðnætti.
Og svið klukkan þrjú.
Slydduhríð um nóttina, drífan stóð inn í daufa ljóskeilu
sólarinnar í vaskafatinu.
Veröldin ekki þessa heims.
Sementið blotnaði og buxurnar urðu glerharðar
steypubuxur, fleiðruðu hörundið, ermarnar sömuleiðis.
Ég fór aftur að öfunda strákana á hjólbörunum.
En það birti og það varð dagur og það varð kvöld.
Á mínútunni klukkan sjö um kvöldið setti ég sement í
síðustu hræruna.
Aftur og aftur heyri ég sagnfræðinga hnýta eitthvað
í húsmæðraskólana – hafa á orði að þeir hafi verið
stofnaðir og þeir reknir í því augnamiði einu að halda
konum inni á heimilum.
Og tefja framsókn kvenna inn á verksvið karlmanna –
verið þannig dragbítur á þróun til jafnræðis kynjanna.
Þetta er ekki rétt – heimurinn og bjargræðisvegir voru
allir aðrir fyrir fimmtíu eða sjötíu árum en þeir eru nú.
Húsmæðraskólarnir voru stórmerkar stofnanir.
Úr húsmæðraskólunum útskrifuðust konur með
menntun til að takast á við það verkefni að reka
stofnun sem hét mannmargt heimili í sveit. ►
Slíkt heimili var meðal annars framleiðslueining og
úr húsmæðraskólunum komu matvælafræðingar sem
kunnu á vinnslu mjólkur, meðferð og geymslu kjöts
og búning þess til neyslu.
Úr þeim skólum komu líka klæðskerar, líka konur
fróðar um ullarvinnslu og prjónles, kunnu að koma
mjólk í mat og ull í fat.
Úr húsmæðraskólunum komu kunnáttukonur um
meðferð og heilsu ungbarna og líka hjúkrun gamalla
og lasburða sem áttu á þeim árum jafnan athvarf hjá
afkomendum sínum til hinsta dags.
Fyrir utan allt þetta fluttu húsmæðragengnar stúlkur
Til varnar húsmæðraskólunum
Þrjátíu og sex klukkutímar.
Daginn eftir gerði tuttugu stiga frost og þá varð
handagangur í öskjunni við að verja steypuna svo að
allt okkar erfiði færi ekki til andskotans.
En það er allt önnur saga.