Andvari - 01.01.2017, Side 25

24 GUNNAR F. GUÐMUNDSSON ANDVARI
kristnar þjóðir verða að skerast í leikinn. Norður-Atlantshafsflotinn verður að
frelsa Íslendinga frá eilífum helvítiskvölum, guðlaus og gjörspillt stjórnar-
völd eru að steypa þessari friðelskandi smáþjóð í eilífa glötun að undirlagi
Seldsjúka og Múhameðs.
Þjóðviljinn myndi hins vegar birta heilsíðufyrirsagnir um nauðsyn þess, að
kúgaðar stéttir allra landa sameinist gegn kúgurum sínum, Íslendingar verða
að taka höndum saman við bændaalþýðu Noregs, gera byltingu og steypa af
stóli Erlingi skakka og stráknum Magnúsi, hinum saurugu leppum hins sví-
virðilega imperialista Friðriks Barbarossa og Valdimars Knútssonar. Íslenzkir
stórburgeisar í Odda og Haukadal búnir til svikráða við íslenzkan málstað.
Íslenzkri alþýðu er lífsnauðsyn að fjölmenna til alþingis og krefjast þess,
að arðræningjarnir skili aftur ránsfengnum, bændur fái aftur jarðirnar, sem
klaustur, kirkja og auðjöfrar hafa rænt.45
Ólíklegt er að Björn Þorsteinsson hafi numið marxíska þjóðfélags-
greiningu hjá kennurum sínum í Háskóla Íslands. Þau fræði komu ann-
ars staðar frá. Í eftirmála bókarinnar Íslenzka þjóðveldið nefnir hann
helstu heimildarmenn sína og þau rit sem hann studdist við. Þar koma
fyrir nöfn fræðimanna sem kunnir voru fyrir það að fjalla um við-
fangsefni sín út frá sjónarhóli sögulegrar efnishyggju. Þeirra á meðal
eru norsku sagnfræðingarnir Edvard Bull (1881–1932), sem mun hafa
verið yfirlýstur marxisti, og Andreas Holmsen (1906–1989). Hvað sem
líður pólitískum skoðunum þessara manna, voru þeir báðir virtir og
viðurkenndir fræðimenn, og ekkert nema eðlilegt að til þeirra væri
vitnað. Á lista yfir helstu heimildir eru einnig rit eftir umdeildari menn
eins og Friedrich Engels (Uppruni fjölskyldunnar, einkaeignarinnar
og ríkisins. Reykjavík 1951) og W.I. Lenin (Ríki og bylting. Reykjavík
1938). Tvo menn til viðbótar ber sérstaklega að nefna. Annar þeirra
var Einar Olgeirsson, alþingismaður og leiðtogi sósíalista. Veturinn
1951–1952 flutti hann fyrirlestra um elsta skeið íslenskrar sögu í skóla
Sósíalistaflokksins að Þórsgötu 1 í Reykjavík. Fyrirlestrarnir voru
gefnir út á bók undir heitinu Ættasamfélag og ríkisvald í þjóðveldi
Íslendinga (Reykjavík 1954). Um áratug síðar rifjaði Björn þennan
atburð upp, sagði Einar jafnan hafa talað fyrir troðfullum sal og að
meðal áheyrenda hefðu verið nær allir nemendur háskólans í íslensk-
um fræðum án tillits til stjórnmálaskoðana. Síðan bætir hann því við
að Einar sé einn af fáum vísindamönnum sem Íslendingar hafi átt í
þjóðfélagsfræði og sögu og að hann hafi „lagt drjúgan skerf til hinnar
vísindalegu félagshyggju og söguskoðunar sósíalista.“46