Andvari - 01.01.2017, Síða 54

ANDVARI BJÖRN ÞORSTEINSSON 53
gáfu bókarinnar Enska öldin í sögu Íslendinga ræddi blaðamaður á
Þjóðviljanum við Björn sem þá var orðinn kennari við Menntaskólann
við Hamrahlíð. Birni var tíðrætt um sögukennslu í íslenskum skólum.
Hann sagði hana vera fyrir neðan allar hellur og fullyrti að í siðmennt-
uðum löndum væru menn krossfestir, ef þeir dirfðust að bera á borð
fyrir nemendur ýmsar þær bækur sem hér væru notaðar til kennslu.
Kennarar í Hamrahlíðarskóla hefðu reynt að bæta úr þessu í samstarfi
við Kennaraskólann og vinna nothæfar bækur handa nemendum, en
þetta væri þó enn á fjölritunarstigi. Hann taldi einnig fáránlegt „að
vera alltaf að hræra í sama pottinum, í einhverju almennu yfirliti,
sem kallast mannkynssaga og er í gagnfræðaskólum einskonar síma-
skrá, sem síðan er aukin í menntaskólum“. Hann vildi aukinheldur að
söguefninu væri skipt niður eftir árgöngum, í landsprófi væri farið
yfir fornöldina og fjallað um söguna sjálfa sem fræðigrein, síðan væri
byggt á þessum grunni í menntaskóla, byrjað á miðöldum og haldið
áfram fram í tímann.147
Sjálfur lét Björn ekki sitt eftir liggja. Ný Íslandssaga. Þjóðveldisöld
var tekin til kennslu um leið og hún var komin á markað, og einn-
ig ber að nefna bókina Ferð til fortíðar sem Sögufélag gaf út 1969.
Eiginkona Björns, Guðrún Guðmundsdóttir, þýddi bókina, en hann
mun hafa átt frumkvæði að útgáfu hennar og skrifaði eftirmálann.148
Þar brýndi hann skólamenn til að gera enn betur og taka saman skárra
rit handa íslenskum æskulýð. Á meðan ekki var annarra kosta völ,
vann hann hörðum höndum að því ásamt samstarfsmönnum og kol-
legum í sagnfræði að framleiða fjölritað lestrarefni til kennslu í sögu.
Loftur Guttormsson komst svo að orði að fyrir tilverknað Björns hefði
Menntaskólinn við Hamrahlíð um 1970 verið „útungunarstöð nýs
kennsluefnis í sögu fyrir framhaldsskóla“.149
En Björn var atorkusamur brautryðjandi á fleiri sviðum kennslunn-
ar. Jón Árni Friðjónsson, sem rannsakað hefur rækilega sögukennslu
í íslenskum framhaldsskólum, hefur það fyrir satt að Björn hafi verið
sá maður sem rauf yfirheyrsluhefðina með einna skilvirkustum hætti.
Hann hafi fljótt byrjað á því að láta nemendur sína vinna verkefni og
skrifa ritgerðir, helst um efni sem stóð þeim nærri, og kynnt þann-
ig fyrir þeim aðferðafræði sagnfræðinnar. Hann hafi stundum jafnvel
látið þá sjálfa semja kennsluefni.150 Björn naut kennslunnar í mennta-
skóla, en hann stefndi á önnur mið og hafði lengi gert.
Sama ár og Björn fór fyrir hönd íslenskra sagnfræðinga á nor-