Andvari - 01.01.2017, Síða 79

78 HANNES PÉTURSSON ANDVARI
og alla, kynni að þykja lítið annað en bókmenntaleg persóna í byronskum
stíl, óskyld höfundi kvæðisins. Þó er ekki svo til fulls og alls. Sá ungi maður
er Steingrímur Thorsteinsson sjálfur, íklæddur byronsku gervi. Rökin fyrir
þessu eru þau að Steingrímur stríddi við ýmsar hugraunir fyrst framan af
Hafnardvöl sinni, varð þá fyrir beisku brigðlyndi í ástum, féll einu sinni
á prófi, þótt skarpur námsmaður væri, og hafði enga lyst á þeirri háskóla-
grein, lögvísi, sem hann hafði kjörið sér.* Hann lá allur í skáldskap og lestri
bókmennta, vanrækti námið, en dagarnir liðu hjá hver af öðrum, markaðir
ósætti Steingríms við sjálfan sig og togstreitu milli hans og þeirra sem stóðu
honum næstir og væntu sér mikils af gáfum hans og manndómi; hann lifði
klofinn milli skáldskaparlegra hugðarefna og þeirrar menntagreinar sem átti
ekki í honum minnstu ítök, sat fastur á rangri hillu í háskólanámi. Það hrjáði
samvizku hans, skyggði á veginn framundan, þótt hvorki væri hann vinalaus
ytra né léti nokkru sinni bugast af angri. Loks, árið 1857, tók hann stökkið,
sneri baki við „frú Jústitíu“ – eins og amtmaðurinn, faðir hans, nefndi lög-
fræðina að gamni sínu – og komst á skrið í nýjum námsgreinum sem hugn-
uðust honum betur. Sú ákvörðun gerði honum gott. Það sama ár festi hann
ráð sitt og þá komu einnig út fyrstu bækurnar frá hans hendi: þýðing sögu-
ljóðsins Axel eftir Tegnér, hins vegar upphaf þýðingarinnar meistaralegu á
Þúsund og einni nótt. Sannarlega mátti segja að nú hæfist nýtt skeið á ævi-
ferli Steingríms Thorsteinssonar, hann varð heill af þeirri sundrungu sem
þjakað hafði hans innra mann fyrstu Hafnarárin.

Örlagarík skil milli vonarleysis og tilgangs, milli bölhyggju og trúar á eigið
atgervi reyndi Steingrímur að tjá í Lífshvöt. Kvæðið heppnaðist þó miður
en skyldi. Það sá hann sjálfur manna bezt þegar frá leið. En augljóslega var
kvæði þetta Steingrími kært af persónulegum sökum, svo mjög sem það vís-
aði til daga hans fyrrum, og þess vegna hefur honum ekki hugnazt að úthýsa
því þegar hann hóf að búa ljóðmæli sín til prentunar í fyrstu safnútgáfunni,
heldur afráðið að yrkja kvæðið upp nánast allt eins og það lagði sig, þó með
fyllstu hliðsjón af efnisskipun frumgerðar; hann kollvarpar því ekki kvæð-
inu, en endurbætir það lið fyrir lið, skýrir grunnhugmyndir þess með nýjum
íaukum og grípur að því leyti, þroskaður bragsmiður, fram í fyrir sjálfum sér
sem ungu skáldi í mótun. Lífshvöt eins og hún birtist í Ljóðmælum 1881 er
þannig bæði gamalt kvæði og annað nýrra.
* Steingrímur stóðst ekki svokallað annað examen í fyrstu atrennu árið 1852; hann gekk
undir það próf að nýju í febrúar og júní árið eftir (prófið var tvískipt) og hlaut þá góða
einkunn. Samt lá við borð að hann gæfi háskólanámið frá sér til fulls. Hann segir í bréfi
til Finns bróður síns 5. apríl 1853: „Ég hef tapað öllu, bæði annarra – og eigin trausti að
miklu leyti, og hvað er þá móti því að hætta, ef öðrum svo líkar, þegar engin von er um,
að neitt verði ágengt.“