Úrval - 01.02.1948, Blaðsíða 7

EÐLI EINVERUNNAR
5
sílifandi birtu. Hann er orðinn
undursamlega heill og öruggur,
hann steypir sér enn einu sinni
út í hina sigrifagnandi sköpun-
arvinnu. Allur gamli styrkurinn
hans er kominn aftur: Hann veit
það sem hann veit, hann er það
sem hann er, hann hefur fund-
íð það, sem hann hefur fundið.
Og hann ætlar að segja þann
sannleika, sem í honum býr, tala
hann, þótt öll veröldin afneiti
honum, bera honum vitni, þótt
miljón manna hrópi, að hann
sé lygi.
Á því augnabliki, sem ég hef
meðtekið þessa sigrifagnandi
trú, haldin þessari tilfinningu,
dirfist ég nú að fullyrða, að ég
þekki einveruna á borð við hvern
annan mann, og ég ætla að
skrifa um hana, eins og hún væri
systir mín, sem hún líka er. Ég
ætla að lýsa svo trúlega hinni
sönnu mynd hennar, að enginn,
sem les, trúi ekki sýn sinni, þeg-
ar einveran birtist honum eftir
þetta.
II.
Jobsbók er harmiþrungnasta,
háleitasta og fegursta lýsing á
mannlegri einveru, sem ég hef
nokkurn tíma lesið; prédikarinn
hin mikilfenglegasta og heim-
spekilegasta. Hér verð ég að
benda á staðreynd, er brýtur svo
mjög í bága við allt, sem mér
á barnsaldri hafði verið sagt um
einveruna og harmiþrungna und
iröldu lífsins, að þegar ég fyrst
uppgötvaði hana, þá var ég svo
forviða og tortrygginn, að ég
efaðist, þrátt fyrir mikilvægi
sönnunargagnanna, sem mér
voru opinberuð. En staðreyndin
var fyrir hendi, bjargföst,
hvorki hægt að hrekja hana né
afneita henni; og með árunum
hefur þessi sannleiksuppgötvun
orðið hluti af lífi mínu.
Staðreyndin er þessi: Ein-
mana maðurinn, sem um leið er
harmiþrungni maðurinn, elskar
lífið alltaf heitast, — það er að
segja, hann er fagnaðarfyllsti
maðurinn. Það er engin mót-
sögn í þessari fullyrðingu. Hið
fyrra felur í sér hið síðara og
gerir það nauðsynlegt. Kjarni
harmleiks mannsins er í einver-
unni; hans er ekki að leita ann-
arsstaðar, hvað sem hver segir.
Og eins og hinn mikli harmrita-
höfundur (ég segi: „harmrita-
höfundurinn", því að vissar
þjóðir, þar á meðal Rómverjar
og Frakkar, hafa ekki átt neina
mikla harmritahöfunda; Virgil
og Racine voru það ekki, heldur