Úrval - 01.02.1948, Blaðsíða 94

92
tJRVAL
sögu mannkynsins hefur það
sannast betur en nú, að mann-
leg grimmd veldur harmi ótelj-
andi meðbræðra.
Ég hitti einu sinni amerískan
bjartsýnismann, sem kallaði
þetta kristna raunsæi bölmóð.
Hann sagði mér, að syndin væri
ekkert annað en einskonar
skuggi þróunarinnar, og ef beitt
væri menntun og þjóðfélagsvís-
indum, myndi mannkyninu brátt
takast að yfirbuga apann og
týgrisdýrið í eðli sínu. Þetta var
um 1935; fyrir daga Belsen- og
Buehenwaldfangabúðanna; áður
en kjarnorkunni var fyrst beitt
gegn Hiroshima; áður en við
vissum um önnur, engu síður
ægileg vítistæki, eins og sýkla-
hernað, sem nútímamaðurinn er
að undirbúa til eyðingar menn-
ingunni og mannúðinni.
Tvær heimsstyrjaldir á ein-
um mannsaldri hafa greitt þess-
ari væmnu bjartsýni rothögg,
þessari bjartsýni, sem hugðist
skapa jarðneskt sæluríki í stað
guðsríkis, og sem telur, að synd-
ugur maður geti fundið í sínu
eigin menningarkerfi það bjarg-
ráð, sem hann þarfnast. Við
sjáum nú sjálf, að við töluðum
mest um getu okkar til að
bjarga okkur, þegar vanmáttur
okkar til þess var mestur. Það
er af því, að þessi svonefnda
mannlega geta og óhjákvæmi-
lega framþróun er lygi, að
Browning gat sagt um kenningu
kristindómsins:
Það var trúin, sem sendi skeyti sitt
beint í höfuð lyginnar: kenndi
erfðasyndina,
og spillingu mannshjartans.
Nýja testamenntið er jafn
opinskátt. Við gleymum því
stundum, að Kristur var ekkert
bjartsýnn á mannlegt eðli.
Guðspjöllin greina ljóslega frá
því, að hann gerði sér engar tál-
vonir um þá, sem hann fyrir-
varð sig ekki fyrir að nefna
bræður sína. Hann vissi, hvað í
manninum bjó.
I fáum orðum sagt; þetta
grundvallarósamræmi í eðli
mannsins hvílir yfir honum sem
sífelld bölvun. Vísindin? Mað-
urinn er ekki nógu góður, til
þess að geta notfært sér vísind-
in: áætlanir hans um fyrir-
heitna Iandið verða sér æ til
skammar. Menningin? Nú, þeg-
ar framtíðin virðist búa yfir
rústum einum, fer nútímamað-
urinn að gera sér Ijósan sann-
leikann í þeirri kenningu Nietz-
sches, að menningin eigi ávallt
á hættu að verða Iögð í rústir,.