Úrval - 01.02.1948, Page 8

6
tmVAL
voru þeir miklir höfundar harm-
leika) : og einsog hinn mikli
harmritahöfundur — Job, Sofo-
kles, Dante, Milton, Swift, Do-
stojevski — hefur alltaf verið
einmana maður, þá hefúr hann
líka ávallt verið sá, sem elskaði
lífið heitast og fagnaðarkennd
hans verið dýpst. Hvergi í frá-
sögnum um hf mannsins á jörð-
unni er eins að finna hið sanna
gildi og kjarna mannlegs fagn-
aðar og í verkum þessara miklu
harmritahöfunda. Til sönnunar
þessu get ég gefið sannfærandi
skýringu:
Ef vikið var að Jobsbók, þeg-
ar ég var barn, þá fylltist hug-
urinn strax af dimmum og dap-
urlegum endurminningum. Svo
hygg ég að hafi verið um flest
okkar. Setningar eins og ,,Hugg-
ari Jobs“ og „þolinmæði Jobs“
og „sorg Jobs“ hafa orðið hluti
af máli okkar og eru notaðar í
sambandi við fólk, sem varð að
þola, að því er virtist, óteljandi
og endalausar þjáningar, er
hafði þjáðzt lengi og í leynd;
þjáningar, sem engir geislar von-
ar eða gleði höfðu linað. Allar
þessar endurminningar urðu til
þess að gera myndina af Jobs-
bók harðneskjulega, hráslaga-
lega, órofa eymd. En hver
greindur og þroskaður maður,
sem les þá hina miklu bók, kom-
inn til vits og ára, kemst á snoð-
ir um, hve röng sú mynd er.
Jobsbók er langt frá því að
vera ömurleg, sorgleg og
drungaleg, hún er miklu frekar
en nokkurt einstakt ritverk, er
ég man eftir, ofin saman úr
skáldskaparefni, sem er skilvit-
iegt, leiftrandi, óendanlega fjöl-
breytt, dýrðlegt og augljóst. Og
við hjartarætur þess eru harm-
kvein hinnar eilífu sorgar og lof-
söngur hinnar eilífu gleði.
Það er ekkert undarlegt við
þetta, aðeins hið óhjákvæmilega
og rétta. Það er tilfinning dauð-
ans og einverunnar, vitneskjan
um, að dagarnir séu bráðum
taldir, hið þunga, yfirvofandi ok
sorgarinnar, sem alltaf eykst, eit
aldrei minnkar, sem gerir fögn-
uðinn dýrðlegan, harmþrungimt
og óumræðilega dýrmætan
manni eins og Job. Fegurð kem-
ur og fer, er töpuð á sama
augnabliki og við snertum hana.
Hún verður ekki stöðvuð eða
haldið aftur af henni frekar en
straumi fljótsins. Úr sársauka
þessa missis, bitrum ofsa hinn-
ar skammlánuðu stundar, ó-
heillavænlegri dýrð hins eiit-
staka augnabliks, semur harm-