Úrval - 01.02.1956, Side 69

AÐ VERÐA GAMALL
67
En það er ekki aðeins óða-
gotið sem hækkar blóðþrýsting-
inn. Verri eru geðshræringar og
sorgir, sem ræna okkur gamla
fólkið lífsþrótti og lífsvilja og
stjakar okkur nær gröfinni.
Hjónabandserjur, ógæfa upp-
kominna barna, eða enn verra:
grimmd og óvild í garð for-
eldranna — gagnvart þessu er
gamla fólkið jafnhjálparvana
og bamið gagnvart uppeldisað-
ferðum, ávítum og löðrungum
foreldranna. Kannski er grund-
völlurinn lagður að hinum háa
blóðþrýstingi öldungsins þegar
barnið heyrir í fyrsta skipti ó-
þolinmóða skipun móðurinnar:
,,Ég sagði að þú ættir að klára
vellinginn þinn, heyrirðu það!“
Líkn með ellinni er það, að
blóðþrýstingstilfinningin og
kvíðinn eru meira líkamlegs eðl-
is en áður. Sálarkvölin, sem
kemur á eftir eða orsakar þrýst-
inginn fyrir brjóstinu er ekki
eins altæk og sorgir og áhyggj-
ur æskunnar. Einnig hún líkist
meira sorg barnsins, hún getur
gleymzt eða dreifzt fyrir áhrif
ytri atburða,: ilmandi kaffibolla,
fagurs veðurs, skemmtilegrar
bókar eða heimsóknar.
En hún er þarna — bæði hjá
baminu og öldungnum. Sorgin,
ógeðið, misræmið. Og hún er
varnarlaus. Barnið og öldung-
urinn eru ofurseld æskufólki og
þeim sem miðaldra eru. Það er
hægt að fyrirlíta þau og af-
rækja. Það er hægt að setja þau
hjá og refsa þeim. Þau eru
valdalaus. Þeir sem ungir eru
og miðaldra hafa öll ráð þeirra
í hendi sér. Þeirra er mátturinn,
ríkið og dýrðin.
Annað svipmót með börnum
og gömlu fólki er, að kynlíf
beggja er veikt. Það meinar þó
ekki barninu að leika sér og
öldungnum að njóta sólskins og
bóka. Kynlífið, sú hvöt sem við-
heldur ættinni, jafnvel í trássi
við alla skynsemi, fyllir lífið
áhugamálum, ókyrrð, einskonar
æði sem stundum getur lýst sér
í grimmd gagnvart þeim sem
minnimáttar eru: börnum og
gamalmennum.
Börn verður að umbera: þau
eiga eftir að verða fullorðin,
„halda ættinni við“ — en gamal-
mennunum er ofaukið, þeim er
sæmst að hverfa sem fyrst. Þau
verða að þola öfund þeirra sem
yngri eru, ef þeim hefur tekizt
að komast í góð efni, en fyrir-
litningu þeirra, ef þeim hefur
mistekizt. það. Þetta viðhorf á
sinn þátt í að gera ellina þung-
bæra — en sú líkn fylgir, að
með áldrinum vex tómlæti og
sinnuleysi um allt og alla . . .
Þú setur upp skelfingarsvip
— trúir þú mér ekki?
Þá skal ég segja þér, að ell-
inni fylgir einnig nokkur kald-
hyggja sem veldur því, að manni
verður nautn að því að segja
hlutina umbúðalaust, rúna allri
tálvon og blekkingu. Börnin
segja líka oft í sakleysi óþægi-
leg sannindi, sem okkur finnst
að hefðu mátt kyrr liggja."