Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 25

vitna í ritgerð, sem ég skrifaði í bókina
Afmæliskveðja til Háskóla íslands, en hún kom út
vorið 2003. Ritgerðin heitir Hnattvæðing - skil
heimaslóðar og stjórnmálavalds? Þar vitna ég
meðal annars í Christopher Coker,
stjórnmálafræðing við London School of
Economics, en hann var meðal fyrirlesara á
alþjóðlegri ráðstefnu um hnattvæðingu í Háskóla
íslands í október.1
í opnum landamærum og greiðri för fólks felast
nýjar hættur. Alnæmi eða AIDS var skilgreint sem
ógn við öryggi Bandaríkjanna árið 1999. Er
brugðist við hættunni af því í Ijósi þess, að tugir
milljóna manna verða sjúkdómnum að bráð á ári
hverju. Þjóðfélög hneigjast til að leyna þessum
vágesti eins og raunar var gert til skamms tíma í
Suður-Afríku og Kína, þar sem útbreiðsla hans
eykst hröðum skrefum.
Hryðjuverkum hefur fjölgað um heim allan. Á milli
áranna 1968 til 1989 voru að meðaltali unnin
1.673 hryðjuverk á ári, en á árunum 1990 til 1996
eftir að kalda stríðinu lauk fjölgaði hryðjuverkum
um 162% ( urðu 4.389 á ári). Hin síðari ár hefur
þessum ódæðisverkum enn fjölgað og nú beinast
þau frekar gegn almenningi en ríkisstjórnum.
Fimmtíu þúsund manns féllu fyrir hendi
hryðjuverkamanna á milli 1990 til 1996.
Flutningur fólks milli landa vex ár frá ári. Talið er,
að ár hvert leggi tvær til þrjár milljónir manna land
undir fót til að setjast að í öðru þjóðríki. Við upphaf
21. aldar voru meira en 130 milljónir manna
búsettir utan fæðingarlands síns og hafði fjöldinn
aukist að jafnaði um 2% á ári. Flestir stefna á
Norður-Ameríku og Vestur-Evrópu. Talið er, að 30
til 35 milljónir manna í þessum hópi séu
flóttamenn. Þeim hefurfjölgað mjög undanfarin ár
vegna borgarastyrjalda, þjóðernishreinsana og
fjöldamorða. Aukist bilið milli ríkra þjóða og
fátækra, fjölgar flóttamönnunum.
Alþjóðlegir glæpahringir hafa orðið virkari en áður
í skjóli hnattvæðingarinnar. Glæpahringir eru ekki
lengur staðbundnir eins og mafían á Sikiley á
sínum tíma. Þeir hafa byggt upp alþjóðleg kerfi að
fyrirmynd fjölþjóðafyrirtækja. Eftir því sem
glæpastarfsemi lagar sig meira að siðum
fyrirtækja verður erfiðara að upplýsa um hana, því
að glæpamennirnir nýta sér hnattræn kerfi til hins
ýtrasta eins og Netið og vefverslun. Hnattrænt
neðanjarðarhagkerfi glæpahringa byggist á
ólögmætum vopnaviðskiptum, peningaþvætti,
eiturlyfjaviðskiptum fyrir um 500 milljarði dollara á
ári, smygli á ólöglegum innflytjendum, verslun
með friðaðar dýrategundir, ólögmætri förgun
eiturefna, vændissölu og barnaþrælkun.
Við þær aðstæður, sem hér er lýst, hafa þjóðir
tekið til við að endurskilgreina markmið sín í
öryggismálum með ráðstöfunum, sem taka mið af
því að tryggja öryggi borgara þeirra sem best og
loka landamærum til að sporna við alþjóðlegum
hryðjuverkum og glæpastarfsemi. Nýtt hugtak
„human security", mannlegt öryggi, er komið til
sögunnar í umræðum um öryggismál til að árétta,
að á tímum hnattvæðingar skipti líf
einstaklingsins, fjölskyldu hans og samfélags
mestu. Stefna, sem byggist á þessu hugtaki, hefur
opinberlega verið samþykkt í Japan, Noregi og
Kanada.
1 Christopher Coker, Globalisation and Insecurity in
the Twenty-first Century: NATO and the Management of Risk ,
Adelphi Paper 345, IISS /Oxford, 2002..
bls.25