Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 38

Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 38
himinn milli hugmynda Gunnars Karlssonar um "varnarmiðstöð íslands" og Björns Bjarnasonar um "500 manna hóp" til að starfa að vörnum landsins. Og það myndi ef til vill hjálpa enn frekar upp á sakirnar ef við í staðinn fyrir þjóðvarðlið eða íslenskan her héldum okkur við orðið gæsla sem okkur þykir vænt um. Til viðbótar björgunarsveitum, tollgæslu, löggæslu, landhelgisgæslu og íslensku friðargæslunni kæmi þá íslenska lýðgæslan eða íslenska öryggisgæslan sem heildarheiti yfir sameiginlegt lið úr okkar gæslu- og björgunarsveitum eða nýtt lið með sérstakt öryggishlutverk í vörnum landsins. Spurning er innan hvaða ramma byggja á upp hæfni, getu og fjárhagslegan styrk til þess að íslendingar geti axlað stærra hlutverk í vörnum landsins. Áður en Kanada kom sér upp flugher, flota og landher, var kanadíska riddaralögreglan sá rammi sem Kanadamenn nýttu sér. Sérsveit Ríkislögreglustjóra og innlimun Almannavarna undir hatt ríkislögreglustjóra bendir til þess að eitthvað svipað vaki fyrir íslenskum stjórnvöldum. íslenska friðargæslan verður efld á næstu árum og þegar er stefnt að því að þar verði eitt hundruð manns tilbúin til þess að taka þátt í margskonar friðargæsluverkefnum sem smám saman munu færa reynslu og þekkingu inn í landið sem nýst gæti í þágu varna þjóðarinnar og öryggis. Landhelgisgæslan á íslandi er okkar floti og auðvitað hlýtur að koma til greina að fela henni stærra hlutverk. Björgunarstörf, eftirlit og skólun Ég er sannfærður um að það er íslensku landhelgisgæslunni ekki um megn, sérstaklega eftir tilkomu Varðstöðvar siglinga innan tíðar, að taka að sér eftirlit með skipaferðum (öðrum en kafbátum) og björgunarstörf á því svæði sem Keflavíkurherstöðin er ábyrg fyrir í dag. Til þess þarf að gera henni kleyft að reka þrjár stórar björgunarþyrlur og stórt varðskip sem getur ráðið við björgunarstörf og mengunarslys þar sem stórskip eiga í hlut og myndugt eftirlit. Núverandi hugmyndir um nýtt varðskip eru of smáar í sniðum miðað við að íslendingar taki meginábyrgð á öllu björgunarstarfi á okkar svæði. í samstarfi Flugmálastjórnar, Ratsjárstofnunar íslands og Landhelgisgæslunnar mætti áreiðanlega búa svo um hnúta að eftirlit með flugumferð hér við land sé eins og það best getur orðið í heiminum. Endurnýjun og samrekstur á flugvélakosti ætti þar að geta verið góður kostur. Hugmyndir um það hvernig íslendingar geti sjálfir byggt upp varnir á mannvirkjum, stofnunum og fólki gegn hryðjuverkahópum og alþjóðlegri glæpastarfsemi eru óræddar. Þó er Ijóst að öryggi á flugvöllum hefur verið tekið til gagngerrar endurskoðunar með aðild okkar að Schengen samkomulaginu. Hér hafa verið nefnd nokkur atriði sem snúa að varanlegum öryggishagsmunum íslendinga og eru þegar eða ættu að vera á okkar færi þegar fram líða stundir. Til þess að svo megi verða þarf að huga að menntun og þjálfum fólks sem hyggst leggja fyrir sig björgunar-, öryggis- friðargæslu og varnarstörf í framtíðinni. í bls.38 menntamálaráðuneytinu mun liggja fyrir skýrsla Guðjóns Petersens með hugmyndum sem að þessu lúta en svo virðist sem stjórnvöldum hafi brugðist kjarkur að birta hana af ótta við umræður um íslenskan her. Sjálfsagt er að móta námsbraut í framhaldsskóla á þessu sviði og stuðla að því að háskólar taki upp kennslu og rannsóknir í öryggis- , friðar- og varnarmálum til þess að færa þekkingu inn í landið og renna stoðum undir sjálfstætt mat íslendinga á eigin öryggismálum. Menntun og þjálfun á þessu sviði verður að vera á forsendum íslenska lýðveldisins og forysta öll í höndum íslendinga sjálfra. Ný varnaráætlun í víðara samhengi hefur ísland tryggt varnar- og öryggishagsmuni sína í sameiginlegu varnarbandalagi NATÓ ríkja þar sem árás á eitt ríki bandalagsins er talin árás á þau öll. Jafnframt með sérstökum varnarsamningi milli íslands og Bandaríkjanna þar sem við leggjum til land undir bandaríska herstöð í þágu sameiginlegra varna NATÓ og Bandaríkjanna og hljótum í staðinn land- og loftvarnir. Sérstaklega hefur verið talið mikilvægt í þessu sambandi að tryggja óslitna öryggis- og varnarkeðju yfir Atlantshafið frá Norður-Ameríku til Noregs. Á bak við þessa uppsetningu mála er meira en hálfrar aldar saga. Viðhorfin hafa hins vegar breyst. Engin sameinandi ógn stafar nú af stækkuðu NATÓ frá einu ríki eða ríkjasamböndum. Bandaríkin telja sig ekki þurfa að halda úti kaldastríðsherstöðvum með setuliði á þessu svæði. Þau eru að draga úr herafla sínum í Evrópu, krefjast þess að Evrópuríki taki meiri ábyrgð á sínum eigin málum, og vilja á brott með orrustuþotur sínar frá íslandi. Það er helst að bandaríski flotinn uni sér á íslandi enda mun seint draga úr mikilvægi landsins fyrir flotastarfsemi vegna legu þess í Norður-Atlantshafi. NATO er á hraðri leið frá því að vera sameiginlegt varnarbandalag ríkja með vestrænar lýðræðishefðir yfir í að vera breiðari ríkjasamtök um öryggi og stöðugleika í Evrópu og tæki til að halda góðri samvinnu á þessu sviði við Rússland og Bandaríkin. Nýtt hlutverk bandalagsins er að taka þátt í lausn deilna með hervaldi utan síns varnarsvæðis og annast friðargjörð og friðargæslu á öðrum heimssvæðum. Á árinu 2002 tók NATÓ stefnumarkandi ákvarðanir í þessa veru og gerði hernaðaráætlanir og aðrar ráðstafanir til þess að geta gegnt slíku hlutverki, en um leið má segja að bandalagið hafi fjarlægst það markmið sitt að vera sameiginlegt varnarbandalag. Þessi nýju viðhorf kalla á endurskoðun varnarsamningsins milli íslands og Bandaríkjanna. Það liggur því fyrir að undirbúa þarf nýja varnaráætlun fyrir landið sem vonandi verður tryggð með samningum við NATÓ og Bandaríkin eins og verið hefur þótt breytingar kunni að verða í herstöðinni á Miðnesheiðinni og á yfirstjórn hennar - og framkvæmd áætlunarinnar verði að verulegu leyti í höndum okkar sjálfra. Reykjavík 16. september 2003
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Íslenska leiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslenska leiðin
https://timarit.is/publication/1849

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.