Orð og tunga - 2023, Blaðsíða 114

Rósa Elín og Þórdís: Íslensk­frönsk orðabók 105
Mynd 4. Fyrsti hluti flettunnar spurning í Lexíu.
Oddklofar eru víða notaðir í Lexíu til að sýna hvaða orðum eða setn­
ingarliðum má skipta út fyrir aðra sambærilega í orðasamböndum og
orðastæðum. Yfirleitt er einungis eitt andlag/eitt orð/setningarliður
innan oddklofa í Lexíu þar sem mismunandi orð innan oddklofa kalla
á ólíkar þýðingar. Í einstaka tilvikum eru andstæður gefnar upp,
til dæmis vera <vel/illa> giftur (undir flettunni giftur). Með þessum
breytiliðum er unnt að gera grein fyrir því hvaða orð og setningarliðir
eru fastir eða óbreytanlegir, til dæmis leggja fyrir <hana> spurningu.
Hins vegar getur orðið sem valið er sem fulltrúi fyrir mögulegt andlag
haft áhrif á það hvaða jafnheiti passar á frönsku eins og dæmið hér
fyrir neðan sýnir:
Dæmi: bíta í <brauðið> fr. mordre dans <le pain>
fr. *croquer dans <le pain>
bíta í <eplið> fr. croquer dans <la pomme>
fr. mordre dans <la pomme>
Á frönsku eru tvö möguleg jafnheiti fyrir orðastæðuna bíta í <eitthvað>,
mordre dans <quelque chose> og croquer dans <quelque chose>. Hins vegar
er sögnin croquer eingöngu notuð um að bíta í eitthvað hart á borð við
gulrót eða epli, en sögnin mordre þegar það sem bitið er í er mjúkt.
Undir uppflettiorðinu bíta er nafnorðið brauð notað sem dæmi um
það sem bitið er í og íslenskur notandi gæti dregið þá ályktun að hann
ætti alltaf að nota sögnina mordre á frönsku þegar kemur að því að
tjá það að bíta í eitthvað matarkyns. Þannig fer hann á mis við mjög
algenga sögn á frönsku í þessu merkingarsamhengi.
tunga25.indb 105 08.06.2023 15:47:16