Orð og tunga - 2023, Blaðsíða 137

128 Orð og tunga
vekur hve algengt er að eiginnafni af erlendum uppruna hafi verið
hafnað vegna ritháttar. Sem dæmi um það var eiginnöfnunum Twist,
Ezra og Cara hafnað á þeim forsendum að stafirnir c, z og w væru ekki
í íslenska stafrófinu en eiginnöfn með þeim stöfum voru ekki leyfð
nema í nöfnum sem hefð hafði myndast um. Einnig eru ýmis dæmi
um að erlendum eiginnöfnum hafi verið hafnað þar sem einhljóðið i
er ekki ritað á undan a í íslenskri stafsetningu og nöfnin ekki unnið
sér hefð. Dæmi um slíkt eru erlendu eiginnöfnin Adrian, Thalia og Pia.
Vinnulagsreglur voru rýmkaðar verulega 1. júlí 2021 hvað varðar
ritun erlendra nafna og var þá samþykkt að ritun tökunafns með
þeim hætti sem gjaldgengur væri í veitimálinu (þ.e. því tungumáli
sem nafnið kemur úr) teldist hefðbundinn.5 Frávik eru heimil ef um
er að ræða aðlögun að almennum íslenskum ritreglum. Þó er áskilið
að nöfn skulu rituð með bókstöfum íslenska nútímastafrófsins eða
bók stöfunum c, q, w og z. Eftir þessa rýmkun vinnulagsreglnanna
hefur verið sótt aftur um ýmis erlend eiginnöfn sem áður var hafnað
og hafa t.d. Baltazar, Cleopatra, Zion nú bæst við á mannanafnaskrá.
3.2 Gælunöfn
Með gælunafni er átt við nafn sem er stytt eða gert þjálla í framburði,
t.d. Siggi af Sigurður og Tóta af Þórunn, og nöfn sem eru leidd af öðrum
stofnum en eiginnöfnum, t.d. Stella, Drauma. Ólíkt uppnefnum eru
gælunöfn talin hafa almenna tilvísun og jákvætt eða hlutlaust til­
finningagildi og eru þau oftast notuð innan fjölskyldunnar eða ættar­
innar (sbr. Kendra Willson 2019).
Gælunöfn voru ekki tæk sem eiginnöfn samkvæmt manna nafna­
lögunum 1991 og var svokallað amaákvæði, sem átti að koma í veg
fyrir óæskilegar nafngjafir og hindra að eiginnafn gæti orðið nafnbera
til ama, einnig látið ná yfir þau. Í greinargerð með frumvarpinu segir
um umrædda lagagrein (1. mgr. 2. gr.):
Tekið skal fram að með óæskilegum nöfnum er m.a. átt við
klaufaleg nöfn sem auðvelt er að afbaka og snúa út úr og
ýmis heiti sem kunna að hafa verið notuð sem nöfn áður fyrr
en hafa öðlast nýja og neikvæða merkingu í nútímamáli. Þá
er enn fremur átt við gælunöfn en nokkuð hefur borið á að
5 Hinn 22. mars 2022 var sú breyting gerð á þessari grein vinnulagsreglnanna að ekki
má breyta ritháttarafbrigði rótgróins nafns. Á þeim forsendum var eiginnafninu
Ísjak hafnað í júní 2022.
tunga25.indb 128 08.06.2023 15:47:17