Orð og tunga - 2023, Blaðsíða 166

Orð og tunga 25 (2023), 157–160, https://doi.org/10.33112/ordogtunga.25.10
© höfundar cc by-nc-sa 4.0.
málfregnir
Helga Hilmisdóttir
Samtalsorðabók. Veforðabók sem varpar ljósi á
munstur í munnlegum samskiptum
Veforðabókin Samtalsorðabók er tilraunaverkefni sem unnið er á orð­
fræðisviði Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum með
styrk frá Nýsköpunarsjóði námsmanna. Tilgangur verkefnisins er að
þróa nýjar leiðir í orðabókargerð sem henta betur töluðu máli en hefð­
bundnar orðabækur. Áhersla er lögð á notkun hljóðritana þar sem
notendur geta hlustað á brot úr raunverulegum samtölum sem sýna
dæmigerða notkun uppflettiorða. Ritstjóri orðabókarinnar er Helga
Hilmisdóttir.
Í Samtalsorðabók má fletta upp orðum, hljóðum og orðasamböndum
sem gegna mikilvægu hlutverki í samtölum. Sem dæmi má nefna
kveðjur, ávörp, blótsyrði, kurteisisorð og ýmiss konar orðasambönd,
hljóð og smáorð sem fólk notar til að taka á móti upplýsingum eða
liðka fyrir samskiptum. Þegar skýra á orð af þessu tagi, sem gegna
pragmatísku hlutverki, þarf fyrst og fremst að skoða hvernig orðin
eru notuð og í hvaða samhengi þau koma fyrir fremur en að reyna að
útskýra eiginlega merkingu.
Samtalsorðabók lýsir raunverulegri notkun í nútímaíslensku og því
er ekki gert upp á milli gamalgróinna og viðurkenndra orða (t.d. nú
og jæja) og nýjunga sem einkum koma fyrir í mjög óformlegu máli
ungs fólks (t.d. þúst, beisikklí og what). Efni orðabókarinnar takmarkast
þó við uppflettiorð sem finna má í hljóðrituðum samtölum og aðeins
tunga25.indb 157 08.06.2023 15:47:17