Úrval - 01.09.1973, Blaðsíða 77

ÁSTRÍÐA VINCENT VAN GOGH
75
hans magnar áhorfandann umsvifa-
laust.
Fjöldi annarra listamanna var
snjallari í dráttlist og meðferð lita
og valdi sér áhrifameiri fyrirmynd-
ir. Hann málaði gömlu skóna sína
nokkrum sinnum og ekki færri en
40 sjálfsmyndir, þar eð hann gat
ekki orðið sér úti um virðulegri
verkefni. Og margir hafa náð list-
rænni samsetningu.
En allir geta séð, að Van Gogh,
ólíkt hinum skólalærðu listamönn-
um leggur sitt eigið helsærða og
þrautpínda hjarta í liti sína og lín-
ur á striganum.
En einmitt þessi framsetning tal-
ar beint til hjartaróta nútímafólks.
Þó seldi Van Gogh aðeins eina
af meira en 1600 málverkum og
teikningum, sem hann gerði — og
þessi eina mynd fór síðasta árið,
sem hann lifði til starfsfélaga hans
á aðeins 80 dollara. Þetta var mynd-
in: Blómstrandi kýprussviður; svo
seldist þessi sama mynd á uppboði
í febrúarmánuði 1970 á 1.3 milljón-
ir dollara (nálægt 100 millj. kr).
En á því ári, þegar hollenzka
stjórnin fullgerði fjögurra hæða
Vincent Gogh-safn í Amsterdam,
var hann einn í flokki örfárra mál-
ara, í öllum heiminum, sem einka-
safn hafði verið til heiðurs gjört.
Yfir þann tíma, sem mátti heita
starfstími hans sem málara og nam
vart áratug, sendi Van Gogh að
heita mátti öll sín verk til einu ver-
unnar í allri veröldinni, sem treysti
honum og dáði hann, en það var
yngri bróðir hans og verndari, Theo
að nafni.
Þessi málverk meistarans voru
öll send nýlega til hollenzku
ríkisstjórnarinnar frá Vincent Van
Gogh stofnuninni og syni Theos,
sem nú er áttræður uppgjafa verk-
fræðingur og var á sínum tíma lát-
inn heita í höfuðið á þessum raun-
verulega óþekkta frænda sínum.
Þótt þessi nafni Vincents væri enn
smábarn þau örfáu skipti, sem hann
leit meistarann augum og um það
bil ársgamall, þegar faðir hans dó,
þá hefur andi Vincents mótað ævi
hans alla. Fyrst voru það sögur, sem
móðir hans sagði honum, en síðar
myndir meistarans.
Ein af hans fyrstu minningum er
um eitt af elztu meistaraverkum
málarans, þungbúinn hóp bænda
sitjandi að máltíð, og heitir: „Kar-
töfluæturnar". Árum saman hékk
þessi mynd í borðstofu Van Goghs
verkfræðings.
Hann skrifar hlýlega um frænda
sinn á þessa leið:
„Myndir Vincents fá lífskraft
sinn frá þeirri staðreynd, að hann
leit á sjálfan sig sem verkamann,
aðeins einn þeirra sem hann var að
mála.
Hann gerði sitt bezta til að finna
út hvað göfugast og virðulegast
væri í fyrirmyndinni og gera því
skil.
Þau áhrif sem geisla út frá mynd-
um hans fela í sér elsku til hins
mannlega, fjölskyldu hans og vin-
áttutengsl við aðra.“
Listin var honum barátta gegn
innra eirðarleysi. Það var eins og
hann yrði að tjá sig fjöldanum á
þessa leið: Sjáið hversu fögur mín
veröld er. Ég sé aðeins hina góðu
hlið mannlífsins.