Úrval - 01.09.1973, Blaðsíða 83

Úrval - 01.09.1973, Blaðsíða 83
SKIP UMSKRIFAR SÖGU JARÐAR 81 og bergtegundir sem næðust upp úr borholunum og komast að ákveð- inni niðurstöðu varðandi breyting- ar á hafsbotni og meginlöndum: Er hafsbotninn að klofna? Eru megin- löndin að færast til? Rannsóknarferð þessi, sem hófst án þess að margir veittu henni at- hygli, er nú álitin einhver bezt heppnaði vísindaleiðangur sögunn- ar. Hinn vísindalegi ávinningur sem af leiðangrinum varð, mun hafa áhrif á vísindalegan og menningar- legan skilning næstu kynslóða. Nú þarf ekki lengur að efast um að jarðskorpan er samansett af grjót- eða klettalögum sem liggja eins og mörg belti um heitan, fljót- andi massan, sem fyllir miðpunkt jarðar. Nú þarf heldur ekki að ef- ast um að þessi skorpa eða kletta- belti myndast á einum stað þar sem hraun vellur upp um sprungur í miðjum hafdjúpum og þau eyðast annars staðar þar sem þau brotna niður í djúpar sprungur eða gjár undir meginlöndunum. Og á frem- ur hrikalegum andartökum þegar klettalögin aðskiljast og springa, verða til eldgýgir og fjöll og eyjar myndast. Ofanskráðri niðurstöðu bjuggust vísindamenn raunar við. En enginn mun hafa haft svo frjótt ímyndun- arafl til að sjá fyrir ýmsar niður- stöður sem rannsóknir Glomar Challenger vörpuðu ljósi á. Þótt vísindamenn kappræði enn um ýms smáatriði, þá hafa þeir þó komizt að eftirfarandi: • Hreyfingar jarðskorpunnar eru miklum mun flóknari en áður var trúað. Þær hafa stanzað með öllu, byrjað aftur, hert á sér, hægt á sér, jafnvel breytt stefnu, breytt lögum bæði úthafa og meginlanda með brambolti sínu. Margt bendir t. d. til þess að Iberiuskaginn hafi sprungið út frá Norður-Ameríku á undan meginlandi Evrópu og hafi síðan lent saman við Evrópu og Pyreneafjöll. • Yfirborð jarðar hreyfist upp og niður næstum því jafnhratt og jörðin sjálf hreyfist áfram. Lands- svæði sem áður tilheyrði megin- landi, svæði á stærð við Bretland, þar sem áður þrifust fornaldareðlur, spendýr og fuglar, hefur sokkið í sjó, heila mílu niður í Atlantshafið milli frlands og íslands. Ýms önn- ur lítil „meginlönd" hafa sokkið í Suður-Atlantshaf, Kyrrahaf, Ind- landshaf og hafið kringum Nýja- Sjáland. • f um það bil eina og hálfa milljón ára, var Miðjarðarhafið dauða dalur, eins konar heitt, líf- laust og vatnslaust gímald sem lá tvær mílur undir sjávarborði. Þetta mikla kar fylltist aftur af sjó fyrir um-það bil 5,5 milljónum ára þegar sprunga kom í vesturenda þess og sjór úr djúpum Atlantshafsins rudd- ist inn. • Vegna hreyfinga hafsbotnsins, hafa þeir hafsbotnar sem fyrrum ólu af sér byrjun lífs á jörðinni, löngu horfið. Og samanborið við hin ráðsettu gömlu meginlönd, sem óhætt mun að fullyrða að séu 3500 milljón ára gömul, þá eru hafs- botnar nútímans landfræðileg smá- börn, enginn eldri en 180 milljón ára. • Margfalt meiri málm-auðæfi
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.