Úrval - 01.09.1973, Page 101

MARGAR HLIÐAR Á MARK TWAIN
99
manni sýn. Og sé ekki stjörnubjart,
verður minnið og reynslan að ráða
íerðinni.“
Sam varð að muna dýpið á fimm
hundruð stöðum milli borganna St.
Louis og New Orleans, ásamt ýmsu
öðru eins og grynningum og þar
fram eftir götunum.
Hann öðlaðist ennfremur annars
konar þekkingu. Um borð í þessum
stóru fljótabátum ferðuðust ýmsar
manngerðir. Auðugir fjárhættuspil-
arar og plantekrueigendur sátu að
spilum í reykmettuðum vínstúkun-
um. Annars staðar héldu sig heilu
fjölskyldurnar, margar með hesta
sína og vagna, en þetta voru land-
nemar á leið sinni vestur á bóginn.
Þarna ægði sem sé saman hinum ó-
líkustu manngerðum.
í bókinni „Lífið á Mississippi“
skrifar Mark Twain:
„Á þessum stutta en fjölbreyti-
lega námstíma komst ég persónu-
lega í kynni við næstum allar þær
mörgu manngerðir, sem fyrirfinn-
ast. Hvenær sem ég rekst á vel
gerða skapgerðarlýsingu í skáld-
sögu eða ævisögu, vaknar áhugi
minn venjulega af því þessari sömu
manngerð hef ég áður haft kynni
af á fljótinu."
Sam útvegaði bróður sínum,
Henry, starf á „Pennsylvania", sem
var einn stærsti báturinn á öllu
fljótinu. Sem strákur hafði Sam oft
strítt Henry óþyrmilega, en seinna
urðu þeir bræður afar samrýmdir.
Nú var Henry orðinn - tvítugur,
myndarlegur og greindur piltur,
sem Sam var stoltur af.
í miðjum júní 1858 gerðist sá
sorgaratburður á „Pennsylvania“,
að fjórir af átta gufukötlum skips-
ins sprungu. Framendi skipsins
sprakk í loft upp, og margir menn
létu lífið þegar í stað, þar á meðal
bátsstjórinn. Aðrir brenndust meira
eða minna. Henry var einn þeirra,
sem særðust alvarlega.
Sam fann hann á rúmfleti í sam-
komuhúsi einu, sem breytt hafði
verið í sjúkraskýli. Þarna voru enn
fremur yfir fjörutíu menn aðrir það
illa farnir, að þeim var naumast
hugað líf. Sam var tjáð að bróðir
hans væri illa brenndur.
„Sjónin, sem ég sá, þegar ég kom
inn í stóran salinn, var nýstárleg
og óvænt fyrir mig,“ skrifaði Sam
seinna. „Hinir særðu lágu í tveim
röðum á lágum fletum og öll and-
litin vafin bómullargrisjum. Hávaði
var þarna mikill. Þarna dvaldist ég
sex sólarhringa, og var það þung-
bær reynsla. Sérstaklega var ömur-
legt að horfa upp á þá dauðvona
borna til herbergis afsíðis, svo þeir
hæfu dauðastríðið ekki fyrir aug-
unum á hinum. Allir vissu, hvert
verið var að fara með þá. Allt var
gert til að bjarga lífi Henrys, en það
kom fyrir ekki. Að kveldi sjötta
dagsins var einsýnt, hvernig fara
myndi, og við bárum hann til her-
bergis hinna dæmdu“.
Sam ásakaði sjálfan sig fyrir að
vera valdur að ráðningu bróður
síns á bátinn. Hann skrifaði svo-
látandi til konu Orions: „Menn eru
að taka í hönd mér og óska mér til
hamingju með að vera ekki um
barð í „Pennsylvania", þegar bátur-
inn sprakk í loft upp! Megi guð fyr-