Skógræktarritið - 15.10.2003, Síða 36

kanna nýtingarmöguleika trjávið-
ar. Sett hefir verið á stofn viðar-
miðlun, sem tekur við viði allra
fáanlegra trjátegunda, sem sfðan
er nýtt eða unnið úr annars stað-
ar. Magn lerkiviðar úr skógunum
mun vaxa og sala mun þróast
þannig, að raunverulegur mark-
aður verði til. Erfitt er samt að
gera sér grein fyrir, hvert muni
verða einkenni slfks markaðar.
Fyrsta grisjun
Enn er ekki komið að fyrstu
grisjun í flestum lerkiskógum á
Fljótsdalshéraði. Hvenær er tfmi
kominn til þess? í þessari könn-
un er markmiðið einmitt að meta
á alveg hlutlausan hátt, hvenær
grisjun þurfi að hefjast, og þá um
leið að geta skipulagt grisjunar-
starfið alla vaxtarlotuna. Á 6
stöðum var mælt á hektara (a)
fjöldi trjáa, (b) hæð trjánna, (c)
lengd krónu og (d) þvermál
trjánna í brjósthæð (sjá 5. mynd),
til þess að rannsaka, hvenær eigi
að grisja fyrst eða hvenær það sé
best. Valdir voru skógarteigar,
sem ekki höfðu verið grisjaðir, en
talið var, að tfmi væri kominn að
því. Aðeins voru valdir prufuflet-
ir, þar sem 4000 tré stóðu á hekt-
ara (3800-4200). Víða dreifðust
trén svo ójafnt, að sums staðar
var þörf á grisjun, en annars stað-
ar hafði krónuþakið ekki lokast.
6. mynd á að sýna, hvað út úr
þessu kom.
Hversu langt má náttúrleg
greinhreinsun vera komin, sem er
ásættanleg, áður en nauðsynlegt
er að byrja grisjun? Efmæli-
kvarðinn er 60%, á að grisja lerki-
teigana, þegar þeir hafa náð 7,4
m hæð. í næsthæsta grósku-
flokki er það sem næst við 30 ára
aldur. Niðurstöður rannsóknar-
innar, að því er varðar hæð
trjánna og áætlaðan aldur eftir
því, eru nokkuð frábrugðnar því,
sem búist var við, skv. venjulegri
grisjun á Fljótsdalshéraði hingað
til. Þá hefir iðulega verið byrjað
að grisja, þar sem náttúrleg
greinhreinsun var rétt byrjuð.
Hjá Skógrækt ríkisins hafa menn
yfirleitt byrjað að grisja, þegar tré
hafa náð 4 m hæð. Og sú grisjun
hefir verið svo væg, að nauðsyn-
legt hefir verið að koma aftur eftir
10 ár. Við grisjanir síðar reynist
hlutfall lifandi krónu minna en
við fyrstu grisjun. Trén ná fyrr til-
tekinni hæð á háum gróskuflokki
(bonitet) en á lágum. Kannski er
hlutur lifandi krónu háður
gróskuflokki jarðvegsins. Á fjór-
um af svæðunum, sem við rann-
sökuðum, var gróskuflokkur hærri
en gefið er upp á línuriti, sem
sýnir 25 m hæð við 100 ára aldur.
Grisjun eða biljöfnun og
greinhreinsun
Það falla auðvitað mörg tré við
grisjun, þegar gróðursett eru
4.000, en aðeins 400 eftir við síð-
ustu grisjun. Þegar svona þétt er
gróðursett, er spurning, hvort
fyrsta höggið á ekki aðeins að
vera jöfnun á bili milli trjáa, þar
sem notuð er kjarrsög, en ekki
einginleg grisjun þar sem notuð
er keðjusög (á ensku nefnd
„precommercial thinning"). Slík
„hreinsun" á grennstu og
minnstu trjám er ódýrari en eig-
inleg grisjun. f töflu 1 eráætlað-
ur tími og kostnaður við þrenns
konar aðgerðir. Tölurnar eru
6. mynd. Hæð í hlutfalli við náttúr-
Iega greinhreinsun gefin upp með
hluta grænnar krónu.
Samhengi milli hæðar og hluta grænnar krónu

34
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2003