Skógræktarritið - 15.10.2003, Blaðsíða 37

Tafla I. Tími og kost Aðgerð naður við þren Tími á ha ns konar aðgerðir Krónur á ha
Jöfnun á bili milli pl 24 41.000
Greinhreinsun 40 33.000
Fyrsta grisiun* 261 235.000

byggðar á reynslu, sem hefir
fengist hjá Skógrækt rfkisins á
Hallormsstað.
löfnun á bili fer fram á undan
eiginlegri grisjun og takmarkast f
rauninni af þvf, hve gilda stofna
kjarrsögin ræður við. Þetta má
þó ekki gera fyrr en hægt er að
velja þau tré, sem eiga að standa
áfram. Ef bil milli plantna er
jafnað snemma, má búast við
þvf, að óhjákvæmilegt verði að
hreinsa lifandi grófar greinar
neðst á stofninum til þess að við-
urinn verði nægilega góður og
verðmætur. Þá er nægilegt að
greinhreinsa þau 4-500 tré, sem
búast má við, að standi út vaxtar-
lotuna.
Hagkvæmasta grisjunaráætl-
un
ímyndin, sem ég gat um hér að
framan (bls. 33) samanstóð af
því, hve oft skyldi grisjað, og hve
mikið skyldi fellt í hverri grisjun,
og settir upp mismunandi val-
kostir. Auk þess var lagt mat á
útkomuna í mismunandi gerðum
ímyndarinnar, og því næst breytt,
hve miklu var kostað til í tfma og
peningum, svo að með þvf að
velja milli kosta var hægt að
finna út hagkvæmasta rekstur í
ræktuninni. Settar voru fram
* Meðtalið högg og út-
keyrsla að bílfærum vegi.
þrjár tillögur, sem áhugavert væri
að meta. Hér var um að ræða (a)
hve oft grisjað og (b) við hvaða
aldur skógarins, ásamt (c) hversu
mikið grisjað hverju sinni. Born-
ar voru saman hinar þrjár tillögur
og skoðað (a) gildleiki trjánna,
(b) gæði viðarins eftir því, hve ár-
hringirvoru breiðir, ásamt (c)
fjárhagslegum hagnaði(verðmæti
höfuðstóls reiknað út í hverri til-
lögu).
Besta grisjunarferlið reyndist
vera eftirfarandi:
1. Bil milli trjáa er jafnað við 17
ára aldur (eða 4ra m hæð).
Trjáfjöldi fer niður í 2000/ha,
en það svarartil hlutfallslegs
bils milli trjáa (RTA) um 54%.
2. Síðan ergrisjað þrisvarsinn-
um, þegar skógurinn er 35, 45
og 60 ára gamall. Fjöldi trjáa á
ha verður 1 100, 800 og 400 við
ofannefnd aldursþrep. Það til-
svarar, að RTA verði 32-33 %.
3. Skógurinn er rjóðurfelldur 90
ára gamall.
Þvermál í brjósthæð verður
tæpir 31 cm við 90 ára aldur. Við
allar grisjanir er notast við grisj-
unarhlutfallið 1. Með þvf er átt
við, að trén, sem falla við grisjun,
hafi að meðaltali sama þvermál
eins og trén, sem standa eftir
grisjun. Grisjunarhlutfallið má
þó vera stærra eða minna en
einn, sem m.a. hefir áhrif á þróun
gildleikavaxtarins. í Danmörku er
oftast grisjað „að neðan". Ef
grisjunarhlutfallið er t.d. 0,8 verð-
ur þvermál trjánna í lokin (90 ára
gömul) 34 cm. Samt verður fjár-
hagslegur hagnaður á heilli vaxt-
arlotu minni. Um leið verður við-
urinn lakari vegna þess að kvistir
stækka og óæskileg breikkun
verður á árhringjum. Talaðerum
högg „að ofan", þegargrisjunar-
hlutfallið er stærra en 1. Þá verð-
ur þvermál stofnanna við 90 ára
aldur ekki nógu stórt (27 cm).
Ef metið er frá skóghagfræði-
Iegu sjónarmiði, sýnir sig, að
grisjunarferillinn, sem lýst var hér
á undan, skapar stærstan
höfuðstól. Þar er grisjað nógu
oft, þó að harðar sé grisjað í
hvert sinn.
Breytileiki f breidd árhringja
verður ásættanlegur (0,1-0,3
mm). Þegar breidd árhringja er
tiltölulega jöfn, er minni hætta
en ella á, að viðurinn verpist í
vinnslu: Einnig eru árhringir
nægilega mjóir til þess að viður-
inn sé ásættanlega sterkur*.
Öllum er heimilt að nota þá
aðferð, sem felst í þessari ímynd.
Inn í hana má setja tillögur hvers
og eins um að fella færri tré við
grisjanir. Ég skora á alla skógar-
eigendur, sem ætla að fara að
grisja lerkiskóg, að hugleiða svip-
að og reynt er að sýna í þessari
ritgerð. Það hjálpar til að skipu-
Ieggja ræktun skógarins.
Líklega vegur fjárhagshliðin
þyngst hjá einstökum skógareig-
endum, þegar kemur að næstu
grisjunum. Ef of kostnaðarsamt
* Viður barrtrjáa er bestur
til allra nota, ef árhringir eru
1-2 mm breiðir. Þeirverða
raunar alltaf breiðari í rækt-
uðum skógi.
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2003
35