Félagsrit KRON - 15.12.1947, Qupperneq 35

orðið dýrkeypt fyrir samvinnuhreyf-
inguna hér á landi, ef félögin gætu
ekki komið sér saman t. d. um sam-
eiginlega heildsölu, sameiginlega
vöruútvegun frá útlöndum, sam-
eiginlega framleiðslu á nauðsynja-
vörum almennings og sameiginlega
afurðasölu." Þannig var jarðvegur-
inn undirbúinn fyrir þá samvinnu
þessara aðila, er sífellt færðist í auk-
ana.
I lögum félagsins var aldrei neitt
ákvæði um, að félagið væri óháð
stjórnmálaflokkum og stjórnmála-
skoðunum, og á fyrsta starfsskeiði
félagsins er ekki lögð nein sérstök
áherzla á þetta í blaðinu eða öðrum
gögnum. Þar sem forgöngumenn fé-
lagsins að mestu voru verkamenn,
má búast við, að þeir Iiafi yfirleitt
aðhyllzt sósíalismann, enda ber
blaðið þess í fyrstu glögg merki. Það
kemur einnig fram í sambandi við
viðskiptabannið, að félagið muni
aðallega hafa fengið stuðning hjá
Verkalýðsblaðinu, málgagni Kom-
múnistaflokksins. Segir um þetta
í 2. tölublaði Pöntunarfélagsblaðs-
ms: „Af öllum þeim blaðasæg, sem
ut. kemur í bænum daglega, varð
aðeins Verkalýðsblaðið til þess að
ganga fram fyrir skjöldu og bera
hönd fyrir höfuð félagsins í sölu-
hanninu, þrátt fyrir það, að í félag-
inu eru verkamenn og millistéttar-
menn af öllum pólitískum flokk-
um.“ Síðar er farið að leggja meiri
áherzlu á, að félagið sé algerlega
óháð stjórnmálaflokkum, enda mun
óspart hafa verið reynt af andstæð-
Félagsrit KRON
ingum þess að bendla það við einn
ákveðinn stjórnmálaflokk. Ut af
slíkum áburði í dagblaðinu Vísi fór
félagið í mál 1936, og voru ummæl-
in í blaðinu, að ágóði starfseminnar
rynni til Kommúnistaflokksins,
dæmd dauð og ómerk. í grein í
o o
Pöntunarfélagsblaðinu í febrúar
1936 um „Neytendafélög og flokka-
pólitík", sem vera mun eftir Jens
Figved, segir, að neytendafélögin
verði að vera óháð öllum pólitísk-
um flokksböndum, og marka stefnu
sína einungis eftir sameiginlegum
hagsmunum neytendanna. Islenzku
samvinnufélögin hafi ekki í verki
fylgt þessari grundvallarreglu, póli-
tískir flokkar hafi komið sér upp
neytendafélögum sér til framdrátt-
ar. Af þessu hafi skapazt klofningur
í íslenzkri samvinnuhreyfingu. Að
lokum segir svo í greininni:
„Vöxtur og efling Pöntunarfélags
verkamanna er ekki hvað minnst
því að þakka, að ekki hefur tekizt
að setja á það stimpil neins pólitísks
flokks. Stjórn þess og fulltrúar hafa
verið kosnir án nokkurs tillits til
pólitískra skoðana, og enda þótt
þessir trúnaðarmenn félagsins hafi
ákveðnar og mismunandi skoðanir
um ýms landsmál og tilheyri ýmsum
flokkum eða engum flokki, hefur
samvinna þeirra að hagsmunamál-
um neytenda alltaf verið hin bezta,
enda nær starfsemi Pöntunarfélags-
ins aðeins til hagsmunamála neyt-
enda, en það sver sig ekki að stefnu-
skrá neins ákveðins stjórnmála-
flokks."
65