Félagsrit KRON - 15.12.1947, Síða 44

ismanum í áttina til sjónarmiða, er
skyldari voru hinni alþjóðlegu sam-
vinnustefnu, sem svo greinilega
verður vart á árunum 1936 og 1937,
er eitt af frumskilyrðum sameining-
arinnar. Svipuðu máli gegnir um
stjórnmálaástandið. Enda þótt öll
íélögin teldu sig vera og væru óháð
stjómmálaflokkum, gat ekki hjá því
farið, að stjórnmálaástandið hefði
mikil áhrif á aðgerðir þeirra, ekki
sízt, þar sem ýmsir af forustumönn-
um þeirra einnig stóðu mjög fram-
arlega í stjórnmálunum, og Sam-
band íslenzkra samvinnufélaga og
hin eldri samvinnuhreyfing yfirleitt
hafði staðið í sérstaklega nánum
tengslum við einn sérstakan stjórn-
mál'aflokk. Enda þótt menn úr öll-
um stjórnmálaflokkum og flokks-
leysingjar hafi verið í öllum félög-
unum, rná þó telja, að það liafi fyrst
og fremst verið Framsóknarmenn,
sem stóðu að Kaupfélagi Reykjavík-
ur, kommúnistar og Alþýðuflokks-
menn, sem stóðu að Pöntunarfélag-
inu, og Alþýðuflokksm., senr stóðu
að pöntunarfélögunum í Hafnar-
firði og Suðurnesjum, og ennfrenr-
ur að Alþýðubrauðgerðinni. Eins og
kunnugt er hefur þessa flokka oft
greint mjög á, bæði um menn og
nrálefni, og á nrilli þeirra verið háð
hatröm barátta bæði fyrr og síðar,
en það hefur aldrei vaknað eins
öflug og alnrenn hreyfing í landinu
um samvinnu þeirra eins og á árun-
um 1937—1938. Ríkisstjórn Fram-
sóknarflokksins og Alþýðuflokksins
lrafði þá setið að völduin um xrokk-
uira ára skeið. Sanrvinnair hafði
gengið misjafnlega og loks slitnað
upp úr henni að írokkru, en vorið
1937 er háð hatröm kosniirgabar-
átta, þar senr segja má, að þessir
þrír flokkar hafi snúið bökum sanr-
air gegn sameiiraðri árás Sjálfstæðis-
flokksins og Bændaflokksins, hinni
svokölluðu „Breiðfylkingu“. Sjald-
air munu mörk í kosiringum á Is-
lairdi hafa verið eiirs glöggt dregin,
viirstri eða lrægri, róttækni eða aft-
urhald. Jafnframt er risiir upp öflug
hreyfing fyrir sameiningu Alþýðu-
flokksins og Kommúnistaflokksins,
senr á árinu 1938 leiðir til stofnunar
Sósíalistaflokksins. Þetta stjórnmála,
ástaxrd hlaut að stuðla mjög eiir-
dregið að sameiningu xreytenda-
hreyfingarinnar, og varla líklegt, að
slík sameining hefði verið möguleg,
ef þessir flokkar lrefðu átt í öðrum
eitrs illdeilum og oft eirdranær. Að
sínu leyti má segja, að stofxruir
KRON sé liliðstæð þeirri þróuxr, er
unr líkt leyti á sér stað á stjórnmála-
sviðinu.
3. Stofnun Kaupfélags Reykjavíkur
°g nágrennis
Þann 7. Febrúar 1937 er skráð í
gerðabók stjórnar Pöntunarfélags
verkamanna, að framkvæmdastjóri
hafi skýrt frá því, að til mála gæti
komið, að Kaupfélag Reykjavíkur
vilji sameinast Pöntunarfélaginu.
Er kosin nefnd til að athuga nánar
þessa nröguleika, framkvæmdastjóri,
fornraður og Vilmuirdur Jónsson,
lairdlækirir, er nú hafði gengið í
74
Félagsrit KRON